Kent Araştırmaları Kongresi’nde Antakya’nın kent planlaması masaya yatırıldı

Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdür Yardımcısı Ebru Akyol Güç, Antakya’nın tarihi kent planına yönelik çalışmalarda sona yaklaşıldığını ve yakın vakitte kamuoyuna sunulacağını bildirdi.

Kent Araştırmaları Enstitüsünce düzenlenen Kent Araştırmaları Kongresi, TOBB ETÜ’deki TEPAV’da “Cumhuriyet’in 100. Yılında Kent” temasıyla yapıldı.

Kongrenin, Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Metin Şenbil’in moderatörlüğündeki “Anka Kuşu Antakya” başlıklı birinci oturumunda, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdür Yardımcısı Ebru Akyol Güç bir konuşma yaptı.

Hatay’da 6 Şubat sarsıntısından sonra yaptıkları hasar tespit çalışmalarını aktaran Sıkıntı, Kültür ve Turizm Bakanlığının yetkili olduğu 357 hektarlık kentsel sit ve 3. derece arkeoloji sit alanı alanının Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca riskli alan ilan edildiğini belirtti.

Ebru Akyol Güç, “Hatay’da istediğimiz şey hayatın olağana dönmesi. Antakya’nın tarihi kent planına yönelik çalışmalarımız tamamlandı sayılır, şimdi askıya çıkmadı fakat askıya da çıkacak ve kamuoyuyla paylaşılacak.” dedi.

“Enkaz ayrıştırma bölgesi oluşturuldu”

Planlama süreci içinde sivil toplum, halk ve derneklerle müzakere yaptıklarını belirten Güç, “2863 Kültür ve Tabiat Varlıklarını Muhafaza Kanunu kapsamında elimizden geleni yapmaya çalıştık. Kentsel Sit Alanı içinde tescilli yapıların özgün haliyle tekrar ihyasına dönülüyor. Bu alan yalnızca tescilli kültür varlıklarından oluşmuyor. Tıpkı vakitte tescilsiz yapılar da var. Vakti vaktinde korunamamış sokakların, korunduğu biçimiyle bir plan hazırlandı ve hayata geçirilecek.” diye konuştu.

“Ben dedim, oldu” siyaseti gütmediklerini, bilim şuraları oluşturduklarını, her tenkide açık davrandıklarını lisana getiren Genel Müdür Yardımcısı Güç, “Enkaz ayrıştırma bölgesi oluşturuldu. Ada parsel bazında her bir yapı için enkaz ayrıldı. Evvel yerinde ayrıştırma yapıldı ve hiçbir şey atılmadı. Geri dönüştürme uygulandı.” dedi.

Zor, firmalar ve belediyelerin de kültür varlıklarının ihyası için sponsor olduğunu ve tamirata başlandığını kaydetti.

“Kitabeler bir yapıtın nüfus cüzdanı gibidir”

Kafkas Üniversitesi Sanat Tarihi Kısmı Lideri ve Hatay Afet Bölgesi Hafriyat Lideri Doç. Dr. Muhammet Arslan da sunumuna, Anadolu Ajansının 6 Şubat sarsıntılarından etkilenen Hatay’ın tarihi Kurtuluş Caddesi ile ilgili görüntüsüyle başladı.

Arslan, sarsıntılarda yalnızca insanların değil, kültür varlıklarının da “depremzede” olduğunu söyledi.

Depremin 20. gününden beri 9 aydır Hatay’da bulunduklarını tabir eden Arslan, “Bugüne kadar Antakya’da gördüklerimiz ve hissettiklerimiz bunun sarsıntı sözcüğüyle açıklanmasının kolay kalacağını göstermekte. Enkazdan çıkan insanların anlatımlarına nazaran tabiri caizse küçük bir kıyamet kopmuş.” dedi.

Kültür varlıklarının da büyük oranda ziyan gördüğünü aktaran Arslan, şunları kaydetti:

“Biz takım olarak enkaz arkeolojisi ismini verdiğimiz, ‘eser kurtarma’, ‘sokak açma’, ‘enkaz kaldırma’ ve ‘destekleme’ çalışmaları olmak üzere 4 farklı başlıkta birbiriyle paralel biçimde devam edecek çalışmalarımıza başladık. Birinci emelimiz anıtsal yapıtlardaki nitelikli malzemeyi kurtarmak. Kentin sembolik manadaki yapıtlarını kurtarmak değerli. En başta kitabeler geliyordu, zira kitabeler bir yapıtın nüfus cüzdanı üzeredir. Her şeyi ondan öğreniriz.”

Keşif ve tespit çalışmalarından sonra klasik arkeolojik hafriyat metotlarının uygulamayacağını gördüklerini anlatan Arslan, yeni bir metodoloji üreterek çalışmalara başladıklarını söyledi.

Arslan, taşınmazlarda, tarihi yapıtların yerini bildikleri için enkaz yerinde direkt nitelikli gereçlerin bulunduğu noktada çalışma yaptıklarını vurgulayarak, “Eserleri enkazdan başarılı bir biçimde çıkardık. Yapıtları çıkarınca güya canlı bir insanın çıkarıldığında arama kurtarma takımlarının sevinci üzere bizler de grup arkadaşlarımızla seviniyorduk.” diye konuştu.

Muhammet Arslan, çıkarılan yapıtları askeriyenin çadırlarında müdafaa altına aldıklarını ve 550 nitelikli malzemeyi detaylı envanter fişleriyle Hatay Arkeoloji Müzesi’ne teslim ettiklerini söyledi.

“Hatay’da yaptığımız faaliyetlerimizi eş vakitli yayınlıyoruz”

Türkiye Tasarım Vakfı Lideri, mimar Mehmet Kalyoncu da arama kurtarma faaliyetlerinin akabinde muhakkak bir müddet geçince asıl mevzunun kent ve yerin planlanması olmaya başladığını belirtti.

Kalyoncu, “Rezerv alanındaki konutları nasıl daha yeterli hale getirebiliriz?” sorusuyla Gayrimenkul Yatırım Paydaşlığı Derneği (GYODER) ile işbirliğiyle kent için yapılan tüm dizaynları ilgili kurumlara teslim ettiklerini söyledi.

Depremden etkilenen her kent için bir mimar belirleyerek, çalışma kümeleri oluşturduklarını lisana getiren Kalyoncu, “Çalışmalarla Türkiye’de birinci kez kentlerin planlamasıyla ilgili yeni bir model ortaya çıktı. Bu projeleri kamuoyuna sunmadan bir şey değişemezdi. Biz de Hatay’da yaptığımız faaliyetlerimizi eş vakitli yayınlıyoruz.” diye konuştu.