Şaman veya Kam, Şamanizm inancına sahip topluluklar tarafından, ruhlarla insanlar arasında iletişim sağladığına inanılan dini liderdir. Tunguzca ve Mançu dillerinde “büyücü” veya “falcı” anlamına gelmektedir.
“Şaman” sözcüğünün ilk defa 13. yüzyılda kullanıldığı ve eski Türkler tarafından kullanılmadığı bilinmelidir. Eski Türkler, şaman sözcüğü yerine “Kam” sözcüğünü kullanmışlardır. Eski Çin kaynakları, eski Türklerde dini törenleri yöneten kişiye “Kam” denildiğini göstermektedir. Altay Türkleri’nin günümüzde “şaman” anlamında kullandığı Kam sözcüğü, araştırmacılara göre en az 5. yüzyıldan beri varlığını sürdürmektedir.
ŞAMANİZM NEDİR?
Şamanizm, bir şamanın (Türklerde kam) farklı bilinç halleriyle ruhani dünya ile etkileşim kurduğu dini bir uygulamadır. Bu uygulama genellikle kehanet veya iyileştirme gibi amaçlarla gerçekleştirilir.
Şamanizmin başlangıçta Batılılar tarafından çok tanrılı bir din olarak algılanması, Şamanizm hakkında yeterli bilgiye sahip olmayan ilk Batılı gezginlerin Şamanizm hakkında Batı’ya aktardıkları yüzeysel bilgilerden kaynaklanmıştır.
Bilim insanları, Şamanizmin tanımı konusunda fikir birliğine varmış değillerdir. Bu durum, hem Şamanizmin içerdiği çeşitli yön ve unsurlardan hem de Şamanizmin farklı coğrafyalarda benzer temelde fakat farklı şekillerde var olmasından kaynaklanmaktadır.
Antik ve Orta Çağ’daki yaygın büyülerden farklı olarak, şamanlık bireysel değildir; Orta Asya ve Kuzey Asya halkları başta olmak üzere, Hunlar, Göktürkler, Oğuzlar, Türkiye’de Anadolu’da Alevi ve Bektaşiler, Altay ve Tuva Türkleri, Tunguzlar, Moğollar, Mançular, Laponlar, Eskimolar, Vogullar, Ontiyaklar, Samoyedler, Kafkaslar, Hindistan, Çin, Japonya, Endonezya, Malezya, Polinezya, Avustralya, Büyük Okyanus’un diğer adaları, Alaska, Grönland ve İzlanda, Kuzey Amerika, Guyana, Amazon bölgesi ve Afrika’nın birçok yerinde (küçük farklılıklar dışında) temel prensipler değişmemek koşuluyla az veya çok sayıda topluluğun bulunmasıdır. Şamanlığın ne zaman ortaya çıktığı ve hangi değişimleri geçirdiği kesin olarak bilinmemektedir.
