Filipinler’de Bangsamoro Barış Süreci İlerliyor

Bangsamoro Barış Süreci İzleme Heyeti (TPMT), Filipinler’in güneyindeki barış sürecinde siyasi alanda ilerleme kaydedildiğini, olağanlaşma yolunda ise performansın hızlandırılması gerektiğini açıkladı.

TPMT’nin, Filipinler’in Davao kentinde düzenlenen basın toplantısında kamuoyuna duyurulan 8. raporunda, ülkenin güneyindeki Bangsamoro bölgesinde barış sürecinin, siyasi ve olağanlaşma yolundaki gidişatı değerlendirildi.

Şubat 2022-Ekim 2023’ü kapsayan raporda, Bangsamoro Özerk Bölgesi (BARMM) meclisinin, seçim yasası ve lokal idareler maddelerini kabul ettiği anımsatıldı ve “Barış süreci siyasi alanda sağlam formda ilerliyor.” sözü kullanıldı.

Başkent Manila merkezli Filipinler hükümeti ile Cotabato merkezli özerk BARMM hükümeti ortasında şimdiye kadar kurulan hükümetler ortası sistemlerin işler durumda olduğu teyit edildi.

Raporda, siyasi alanda, BARMM’nin “yeni ve demokratik siyasi varlık” ve bölge için “anlamlı bir öz idare olarak hayata geçirilmesinin” hedeflendiğinin altı çizildi.

“Benzersiz siyasi özerk yapı”

“Normalleşme sürecinde ise performansın hızlandırılması gerekiyor.” tabirine yer verilen raporda, Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MİKC) üyelerinin silahsızlandırılmasında 3. etabın Ağustos 2023’te neredeyse tamamlandığı anımsatıldı.

Silahsızlandırılma sonrası MİKC üyelerine vadedilen sosyoekonomik yardımların ulaştırılmasında aksaklılar yaşandığı kaydedilen raporda, “Sosyoekonomik takviye sağlamadaki belirsizlikler ortadan kaldırılmalı.” değerlendirmesi yer aldı.

Normalleşme sürecinde, çatışmalardan etkilenen bölgelerin kademeli normalleştirilmesine odaklanıldığına işaret edilen raporda, sivil hayata dönüşün hızlandırılması hedefiyle, silahsızlandırılan MİKC üyelerine yönelik af bildirilerinin yenilenmesi muhtaçlığı vurgulandı.

İlk BARMM seçimleri 2025’te

Bangsamoro bölgesindeki kültürel kimlik farklılıklarına dikkat çekilen raporda, BARMM hükümetine yönelik “benzersiz siyasi özerk yapı” nitelendirilmesi de yapıldı.

Geçiş periyodunun nihayete ereceği 2025’te, birinci BARMM genel seçimlerinin yapılacağı hatırlatılarak, bayanların barış sürecindeki faal rolü vurgulandı.

Raporda, “Barış sürecinin başarılı formda sonuçlanması için en değerli şey, her iki tarafın da barış mutabakatlarını tam olarak uygulamaya yönelik kararlılığı ve samimiyetinin, ne kadar sürerse sürsün, devam etmesidir.” sözü yer aldı.

İzleme Heyeti, Filipinler hükümeti ve özerk Bangsamoro hükümeti ortasında imzalanan mutabakatların uygulanması, taahhütlerin hayata geçirilmesindeki ilerlemeyi izleme ve kamuoyuna periyodik rapor sunma misyonunu yürütüyor.

Referandumlar

Bangsamoro bölgesinde, çoğunluğu Müslüman ve Moro etnik kümesinden oluşan yaklaşık beş milyon kişi yaşıyor. MİKC, 20. yüzyılın ortalarından bu yana bölgenin özerklik çabasına öncülük ediyor.

21 Ocak ve 6 Şubat 2019’da yapılan referandumlarda halk, bölgeye kapsamlı özerklik getiren Bangsamoro Organik Maddesi’ni kabul etmişti. Yapılan barış görüşmelerinin akabinde Bangsamoro Geçiş Otoritesi kurulmuştu.