Etiyopya’nın kuzeyindeki uzun müddettir sessiz Epey Gubbi yanardağı, yaklaşık 12 bin yıl sonra birinci kere pazar günü şiddetli bir formda patladı.
Patlama, 14-15 kilometre yüksekliğe ulaşan dev bir kül bulutu oluşturdu ve bu bulut Kızıldeniz’i aşarak Yemen, Umman ve hatta Hindistan’a kadar ilerlemeye başladı.
Uzak ve kurak Afar bölgesinde bulunan yanardağ, etraftaki köyleri külle kaplarken can kaybı bildirilmedi.
“10 BİN YIL SESSİZ KALABİLİR”
Hayli Gubbi, Hawaii’deki Mauna Loa üzere kalkan tipi bir yanardağ. Bu cins yanardağlar çoklukla lav akıntıları üretirken, bu patlamanın dev kül bulutu oluşturması bilim insanlarını şaşırttı.
İngiltere Bristol Üniversitesi’nden yer bilimci Juliet Biggs, Scientific American mecmuasına yaptığı açıklamada, patlamaya dair dikkat cazibeli değerlendirmelerde bulundu:
“12 bin yıl evvelki tarihin nitekim son patlama olduğuna pek ihtimal vermiyorum. Bu bölgede daha evvel fark edilmemiş patlamalar olabilir.”
ABD’deki North Carolina Eyalet Üniversitesi’nden volkan bilimci Arianna Soldati ise, binlerce yıl sessiz kalsa bile magma oluşumu sürdükçe patlamanın mümkün olduğunu söyledi:
“Bir yanardağ bin yıl ya da 10 bin yıl sessiz kalabilir; magma oluşuyorsa yeniden patlar.”
NEDEN ARTIK?
Hayli Gubbi, Afrika ve Arabistan plakalarının ayrıldığı Doğu Afrika Çatlağı üzerinde. Plakalar yılda yaklaşık 1-1,5 santimetre uzaklaşıyor; bu ayrılmayla birlikte magma yüzeye gerçek yükseliyor.
Bilim insanları, patlamanın sinyallerinin daha evvel geldiğini belirtiyor. Örneğin temmuz ayında yakınlardaki Erta Ale yanardağı patlamıştı.
Ayrıca uydu imajları, magmanın Oldukça Gubbi’nin altına yanlışsız girdiğini göstermiş, tepede ağır beyaz bulutlar görülmüş ve yanardağ yeri birkaç santimetre yükselmişti.
İngiltere Southampton Üniversitesi’nden araştırmacı Derek Keir, NDTV’ye yaptığı açıklamada, patlama sırasında bölgede olduğunu ve pazartesi günü kül örnekleri topladığını söyledi. Bu örnekler, yanardağın hakikaten 12 bin yıldır etkin olup olmadığını ortaya koyacak.
Smithsonian Enstitüsü’ne nazaran Oldukça Gubbi, Holosen periyodunda (son 12 bin yıl) kayıtlı bir patlama göstermemişti. Lakin yeni patlama, bölgenin ne kadar az araştırıldığını ortaya koyuyor.
UÇAKLARIN GÜVENLİĞİ İÇİN ALARM VERİLDİ
Toulouse Volkanik Kül Müşavere Merkezi’ne nazaran, patlama sona erdi fakat kül bulutu kuzey Hindistan’a hakikat ilerliyor. Kül hareketinin akabinde Ortadoğu üzerinden geçen uçaklar için ihtar verildi.
Dubai uçuşları için yolculara durumu takip etme daveti yapıldı. Havayolları, kül takibini memleketler arası güvenlik protokollerine nazaran sürdürüyor.
