Şirket, bu aygıtlarla birlikte yıllardır geliştirdiği modüler kuantum mimarisinin işe yaradığını kanıtlamayı ve geleceğin üstün kuantum sistemlerine temel oluşturmayı amaçlıyor.
IBM’in yaklaşımı, süperiletken kübitlerin hem tek bir çip içinde hem de farklı bilgisayar modülleri ortasında daha karmaşık biçimlerde birbirine bağlanmasına dayanıyor. Bu sayede aygıtlar, mevcut kuantum bilgisayarlarda görülen en büyük meselelerden biri olan kusur oranını düşürmeyi hedefliyor.
YENİ İLİŞKİ DÜZENİ
Yeni modellerden Loon, her kübiti altı farklı kübite bağlayabiliyor ve bu irtibatlar yalnızca yatay değil, dikey tarafta de ilerleyebiliyor. Bu özellik, bugüne kadar hiçbir süperiletken kuantum bilgisayarda görülmemişti.
Çoğu süperiletken kuantum bilgisayarda, klasik bilgisayarlardaki “bit”in kuantum karşılığı olan kübitler tek bir düzlem üzerinde (örneğin bir çip yüzeyi boyunca) yan yana dizilir. Her kübit sadece birebir yüzeydeki yakın komşularına bağlanabilir. Bu, iki boyutlu bir irtibat ağı oluşturur.
IBM’in Loon sisteminde ise kübitler ortasındaki temaslar yalnızca çipin yüzeyi boyunca değil, üst yahut aşağı istikametlerde de kurulabiliyor. Yani ilişki çizgileri, çipin dışına “kırılarak” öteki katmanlara ya da modüllere geçebiliyor.
YÜZDE 30 DAHA KARMAŞIK PROGRAMLARI ÇALIŞTIRABİLİYOR
Nighthawk ise dört istikametli temas yapısına sahip ve IBM’in en çok kullanılan mevcut sistemine nazaran yüzde 30 daha karmaşık programları çalıştırabiliyor.
Bu gelişmeler, daha yüksek süreç gücü ve daha kararlı hesaplamalar için değerli bir adım olarak görülüyor. IBM araştırmacısı Jay Gambetta, gelişmeyi “Bize ‘bunu teoride söylüyorsunuz fakat yapamazsınız’ diyorlardı. Artık bunun mümkün olduğunu gösteriyoruz” sözleriyle açıkladı.
“MANTIKSAL KÜBİTLER” GAYESİNE BİR ADIM DAHA
Kuantum hesaplamanın “kutsal kasesi” olarak görülen yanılgısız mantıksal kübitler oluşturmak, IBM’in uzun vadeli gayesi. Şirket, bu amaca Google üzere rakiplerinden farklı bir prosedürle ulaşmayı planlıyor:
Daha küçük lakin çok kontaklı kübit kümeleri. Bu sayede milyonlarca kübit gerektiren devasa sistemlere gereksinim kalmadan kusursuz süreçler yapılabileceği düşünülüyor.
“BÜYÜK LAKİN TEK BAŞINA KÂFİ DEĞİL”
Sydney Üniversitesi’nden fizikçi Stephen Bartlett, IBM’in yeni sistemlerini “heyecan verici bir adım” olarak nitelendirirken, bunun tüm ölçeklenme meselelerini çözmediğini belirterek şunları söyledi:
“Bu tek başına bir sihirli tahlil değil, lakin nitekim işe fayda kuantum algoritmalarına ulaşma yolunda büyük bir ilerleme.”
IBM takımı artık, yeni temasların kübitlerin kuantum bütünlüğünü (coherence time) nasıl etkilediğini inceleyecek. Ayrıyeten, hesaplamalar sürerken kimi kübitleri yine sıfırlama teknikleri üzerinde de çalışıyor.
2026’DA MODÜLER KUANTUM BİLGİSAYAR GELİYOR
IBM, 2026’da hem bilgi depolayabilen hem de işleyebilen birinci modüler kuantum bilgisayarını piyasaya sürmeyi planlıyor. Loon ve Nighthawk üzerinde yapılacak testler, bu gayenin yol haritasını belirleyecek.
