IBM araştırmacıları, 120 kübitlik birbirine dolanmış bir kuantum durumu oluşturarak bugüne kadarki en büyük ve en kararlı çoklu kübit dolanıklığını başardı. Kübit dolanıklığı” (ya da kuantum dolanıklığı), kuantum fiziğinde iki yahut daha fazla parçacığın birbirine görünmez bir halde bağlı hale gelmesi manasına geliyor.
“Big Cats: Entanglement in 120 Qubits and Beyond” isimli yeni makale, tüm kübitlerin tek bir kuantum sisteminde senkronize biçimde davrandığını kanıtlıyor. Bu da gelecekte çağdaş şifreleme sistemlerini çözebilecek kusursuz kuantum bilgisayarların önünü açıyor.
“KEDİ DURUMU” DENEYİ
Araştırma grubu, Schrödinger’in ünlü fikir deneyine atıfla “kedi durumu (GHZ state)” denen özel bir yapıdan yararlandı. Bu durumda her kübit birebir anda hem “0” hem “1” olabilir; biri değiştiğinde hepsi birlikte değişir. IBM’in elde ettiği 0.56’lık fidelity (doğruluk) pahası, 120 kübitin tamamının nitekim dolanık olduğunu gösteriyor. Bu da bugüne kadar ulaşılan en yüksek düzey.
Doğrudan test edilmesi imkansız olan bu karmaşık sistem, IBM’in parite salınımı ve direkt doğruluk iddiası teknikleriyle istatistiksel olarak doğrulandı. Bu yollar, milyarlarca muhtemel konfigürasyon yerine rastgele seçilmiş örneklerle kuantum sistemin tutarlılığını ölçüyor.
KRİPTO PARALAR TEHLİKEDE
Uzmanlara nazaran, bu gelişme sırf akademik bir dönüm noktası değil, Bitcoin ve öbür kripto para ağları için de ikaz niteliğinde. Kuantum bilgisayarlar, Bitcoin’in kullandığı ECDSA şifreleme sistemini kırabilecek güce yaklaşıyor. Şimdi pratik bir tehdit oluşturmasa da IBM, Google ve Quantinuum üzere firmaların 2030’a kadar “hata toleranslı” kuantum sistemleri hedeflemesi, bu vakit çizelgesini süratle gerçeğe dönüştürebilir.
Kuantum araştırma kümesi Project 11’in kurucusu Alex Pruden, gelişmeyi “Satoshi Nakamoto’ya ilişkin olduğu düşünülen milyonlarca Bitcoin, gereğince güçlü bir kuantum bilgisayar ortaya çıktığında tehlikeye girebilir” sözleriyle açıkladı.
