Uluslararası bir araştırma takımı, yaklaşık 4,5 milyar yıl evvel var olan ve Mars büyüklüğündeki bir uzay cismi ile devasa bir çarpışmanın akabinde gezegene dönüşen Dünya’nın geçmişini aydınlatmaya gerçek bir adım daha attı.
Nature Geosciences mecmuasında yayınlanan bulgular, hem genç Dünya’yı hem de güneş sisteminin geri kalanını şekillendiren orjinal yapı taşları hakkında yeni deliller sunuyor.
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) ve çeşitli milletlerarası araştırma kurumlarından bilim insanlarının liderliğindeki bir araştırma takımı, Dünya’nın en eski kayalarından kimilerinde, bugün gezegende bulunan birden fazla gereçle uyuşmayan, potasyum izotoplarında bir dengesizlik olan alışılmadık bir kimyasal yapı tespit etti.
Bu ince fark, çok derin antik jeolojik katmanlardan alınan örneklerde tespit edildi.
“BOZULMADAN KALANLARI KORUMA EDİYOR OLABİLİR”
Naftemporiki’nin aktardığına göre ekip, potasyum izotoplarındaki bu değişimin daha sonraki çarpışmalar yahut bilinen jeolojik süreçlerle açıklanamayacağı sonucuna vardı.
Elde edilen bulgular, ilgi cazip bir mümkünlüğü akla getiriyor: Bu kayaçlar, gezegenin şiddetli evrimi boyunca bozulmadan kalan yepyeni proto-Dünya’dan kalma malzemeleri koruma ediyor olabilir.
NASIL KEŞFETTİLER?
Yeni çalışmada grup, en eski kayaçların bulunduğu Grönland ve Kanada’dan alınan toz örneklerinin yanı sıra, volkanların gezegenin en derin katmanı olan mantodan materyal çıkardığı Hawaii’den alınan lav birikintilerini kullandı.
Çoğu Dünya materyalinde bulunandan farklı bir izotopik imza, K-40 izotopunda bir eksiklik buldular. Bu küçük eksikliği tespit etmek, “sarı kum dolu bir kovada kahverengi bir kum tanesi bulmak gibi” biçiminde tanımlandı. MIT Jeoloji ve Gezegen Bilimleri doçenti Nicole Nie, “Bu, numunelerin farklı formda oluştuğunu ve muhtemelen proto-Dünya’nın kalıntıları olduğunu gösteriyor” dedi.
SİMÜLASYONLARLA ÇALIŞTILAR
Araştırma takımı daha sonra, K-40 açığının dev çarpma yahut daha küçük artçı şoklar üzere çarpışmalardan nasıl etkileneceğini görmek için bilinen tüm meteorlardan elde edilen bilgilere dayalı simülasyonlar çalıştırdı.
Simülasyonları, daha az K-40 içeren orjinal gerecin vakitle bu izotopla karışıp zenginleşerek çağdaş kayaçların bileşimine ulaştığını gösterdi. Sonuç: K-40 eksikliği olan gereçler, muhtemelen ilkel proto-Dünya’nın kalıntıları.
“ÖĞRENECEĞİMİZ HÂLÂ ÇOK ŞEY VAR”
Ancak örneklerin izotopik imzası, bilinen hiçbir meteoritle tam olarak uyuşmuyor. Bu da proto-Dünya’yı oluşturan meteoritlerin şimdi keşfedilmemiş olabileceği manasına geliyor.
Doçent Nie, durumu şu tabirlerle açıklıyor: “Bilim insanları, farklı meteorit kümelerinden elde edilen dataları birleştirerek Dünya’nın kimyasal kökenini anlamaya çalışıyorlar. Lakin çalışmamız, bilinen meteorit koleksiyonunun şimdi tamamlanmadığını ve gezegenimizin nereden geldiği hakkında hâlâ öğreneceğimiz çok şey olduğunu gösteriyor.”
