Ünlü astrofizikçi Jonathon McDowell, Elon Musk’ın SpaceX şirketine ilişkin Starlink uydularının süratle yörüngeden çıkarak Dünya atmosferine düşmesinin, gezegenin stratosfer katmanında geri dönüşü olmayan hasarlara yol açabileceğini söyledi.
Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nde 37 yıl misyon yapan McDowell, şu anda her gün bir ila iki Starlink uydusunun atmosfere girdiğini, önümüzdeki yıllarda bu sayının günde beş uyduya kadar çıkabileceğini belirtti.
McDowell, “Stratosfer ziyan görürse, bilhassa ozon katmanı zayıflarsa, yeryüzüne ulaşan ziyanlı ultraviyole ışınları artar. Bu da cilt kanseri, katarakt ve göz hasarı üzere önemli sonuçlar doğurur” dedi.
8 BİN STARLİNK UYDUSU YÖRÜNGEDE
Şu anda SpaceX’e ilişkin 8 binden fazla uydu Dünya’nın yörüngesinde bulunuyor. Şirket bu yıl içinde 2 binden fazla yeni uydu fırlattı.
ABD Federal Havacılık Dairesi (FAA), Musk’ı 2023’te uyarmış ve uyduların 2035 yılına kadar ölümcül kazalara neden olabileceğini öngörmüştü.
FAA raporuna nazaran, önümüzdeki yıllarda yaklaşık 28 bin modül tehlikeli enkaz yine giriş sırasında atmosfere düşebilir. Musk ise bu tahlili “saçma ve asılsız” olarak nitelendirmiş, SpaceX mühendisi David Goldstein raporu “derinlemesine hatalı” diye tanımlamıştı.
SpaceX, uydularının “tamamen yanacak şekilde” tasarlandığını açıklasa da, şirket bu yıl yaptığı duyuruda birtakım uyduların büsbütün yok olmadığını kabul etti.
“KESSLER SENDROMU” TEHLİKESİ
McDowell, yörüngedeki obje sayısının süratle artmasının Kessler sendromu ismi verilen zincirleme çarpışma riskini doğurduğunu söyleyerek, “Planlanan 30 bin Starlink uydusunun yalnızca yüzde biri arızalansa, bu 300 dev uydu eder. Bu sayı, düşük Dünya yörüngesini Kessler sendromuna sokmaya yeter” dedi.
Özellikle 600 ila 1000 kilometre aralığındaki yörüngenin eski Sovyet roketleri ve başka enkazlarla dolu olduğunu belirten bilim insanı, bu bölgeye yeni uydular eklemenin çarpışma riskini artırdığını vurguladı.
ATMOSFERDE METAL BİRİKİMİ ARTIYOR
Endişeler sadece uzay çöpleriyle sonlu değil. Uyduların atmosfere girerken yanması sırasında açığa çıkan metal buharları, stratosferde alüminyum, lityum ve bakır üzere toksik metallerin birikmesine neden oluyor.
ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi’nden (NOAA) atmosfer kimyacısı Daniel Murphy, “Neredeyse kimse bu uyduların stratosfer üzerindeki tesirini düşünmüyor” dedi.
Murphy ve grubunun yaptığı çalışmaya nazaran, bu metaller sülfürik asit aerosollerine karışarak ozon katmanını tehdit edebilir. Alüminyum bileşikleri, ışıkla yansımaya girerek klor salınımını artırabilir ve bu da ozonun parçalanmasına yol açabilir.
“CEVAPLAR HALA BELİRSİZ”
Avrupa Uzay Ajansı’ndan gereç mühendisi Adam Mitchell, gelecekteki stratejinin “uzayda tekrar kullanım ve geri dönüşüm” üzerine kurulması gerektiğini söyledi.
ASD Eurospace yöneticisi Pierre Lionnet ise “SpaceX 30 yıl sonra devasa bir etraf sorunu yaratıyor olabilir” ihtarında bulundu.
