Cambridge Üniversitesi’nden davranış ekoloğu Alexandra Schnell ve takımının yürüttüğü çalışma, mürekkep balıklarının ünlü “marshmallow testi”nin (ödülü erteleme testi) uyarlanmış bir versiyonunu muvaffakiyetle geçtiğini ortaya koydu.
Orijinal testlerde, çocuklardan önlerindeki şekerlemeyi yemeden beklemeleri istenir; bekleyebilirlerse daha büyük bir ödül alırlar. Bu, geleceğe yönelik planlama ve özdenetim üzere bilişsel yetenekleri ölçer.
Araştırmacılar, altı mürekkep balığını özel bölmeli akvaryumlara yerleştirdi. Daha az tercih edilen bir yiyecek (çiğ karides) çabucak erişilebilir durumdayken, çok daha cazip olan canlı karides sadece muhakkak bir mühlet (10–130 saniye) beklendikten sonra erişilebilir hale geldi. Şayet hayvan çabucak karidese yönelirse, ödül olan canlı karides kaldırıldı.
BÜYÜK BEYİNLİ OMURGALILARLA KIYASLANABİLİR BİR BAŞARI
Sonuçta tüm mürekkep balıkları, mükafatı erteleyip beklemeyi tercih ederek daha lezzetli yiyeceğe ulaşmayı seçti. Bu mühlet, kimi bireylerde 130 saniyeye kadar çıktı. Bilim beşerlerine nazaran bu, şempanze ve kargalar üzere büyük beyinli omurgalılarla kıyaslanabilir bir muvaffakiyet.
Proceedings of the Royal Society B mecmuasında yayınlanan araştırmaya nazaran, deneyin ikinci etabında, balıklara görsel ipuçlarını öğrenme ve değişime ahenk sağlama hünerleri test edildi. En süratli öğrenen mürekkep balıklarının, birebir vakitte en uzun müddet bekleyebilenler olduğu görüldü. Bu, özdenetim ile öğrenme kabiliyeti ortasında bir bağ olabileceğini gösterdi.
BU YETENEK NEDEN GELİŞTİ?
Mürekkep balıkları ne alet kullanıyor ne de yiyecek depoluyor; ayrıyeten toplumsal canlılar da değiller. Araştırmacılar, bu özelliğin onların avlanma biçiminden kaynaklanmış olabileceğini düşünüyor. Birden fazla vakit kamuflaj altında gizlenerek bekleyen mürekkep balıkları, sırf kısa müddetli avlanma anlarında ortaya çıkıyor. Bu sırada avcıların maksadı haline geldikleri için, daha düzgün yiyeceğe ulaşmak ismine bekleyebilmek, hayatta kalma avantajı sağlıyor olabilir.
DAHA EVVEL DE “ANIYA MİSAL HAFIZA” TESPİT EDİLMİŞTİ
Daha evvel mürekkep balıklarında “anıya misal hafıza” tespit edilmişti. 2024’te yapılan öbür bir çalışmada ise birinci defa “yanlış anılar” oluşturdukları gözlemlendi. Bilim insanları, bu bulguların mürekkep balıklarının geleceğe yönelik planlama yapabilme ihtimalini araştırmak için güçlü bir temel sunduğunu belirtiyor.
