Meltem Suat Timeturk Dış Haberler Servisi/Özel
Çin’in Tiencin kentinde düzenlenen ŞİÖ 25. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi, Avrasya’da yeni dengelerin tartışıldığı bir platforma dönüştü. Açılış konuşmasını yapan Çin lideri Şi Cinping, örgütün kuruluşundan bu yana çok taraflılık temelinde hareket ettiğini vurguladı:
“ŞİÖ, uluslararası eşitlik ve adaletin yanında durarak, hegemonyacılığa ve güç siyasetine karşı etkin bir güç haline geldi.”
Şi’den küresel düzen çağrısı
Şi, üye ülkeleri “farklılıkları geride bırakıp işbirliği ve dayanışmayı geliştirmeye” davet ederken, küresel yönetişimin daha adil hale gelmesi için çok kutuplu bir dünyanın savunulması gerektiğini belirtti.
Ekonomik işbirliğini öne çıkaran Çin lideri, ŞİÖ ülkeleriyle ticaretin 2,3 milyar doları aştığını, yatırımların ise 84 milyar dolara ulaştığını açıkladı. Şi ayrıca:
ŞİÖ üyesi ülkelere 280 milyon dolarlık bağış yapılacağını,
Bankalar Arası Konsorsiyum üzerinden 1,4 milyar dolarlık kredi sağlanacağını duyurdu.
Çin, ayrıca önümüzdeki 5 yılda 10 yeni “Luban Atölyesi” mesleki eğitim merkezi açmayı ve 10 bin kişiye mesleki eğitim vermeyi taahhüt etti.
İran’dan kriz komitesi önerisi
Zirvede dikkat çeken bir çıkış da İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’dan geldi. Pezeşkiyan, bölgesel krizlerin yönetimi için dışişleri bakanlarından oluşan bir kriz komitesi kurulmasını teklif etti.
“Özellikle bir üyenin egemenliği ihlal edildiğinde, bu mekanizma derhal toplanmalı ve ihlal edilen üyeyi desteklemelidir.”
Pezeşkiyan ayrıca, Batı’nın tek taraflı yaptırımlarına karşı ulusal para birimleriyle ödeme ve dijital altyapılarla desteklenen çok taraflı para takas fonu oluşturulması çağrısı yaptı.
Avrasya’nın geniş örgütü
1996’da “Şanghay Beşlisi” olarak doğan ŞİÖ, bugün 10 üye ülke, 2 gözlemci ve 14 diyalog ortağıyla Avrasya’nın en geniş bölgesel örgütü konumunda. Üye ülkeler: Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan, Hindistan, Pakistan, İran ve Belarus.
Örgüt, Avrasya kıtasının yüzde 65’ini, dünya nüfusunun yüzde 40’ını ve küresel ekonominin yüzde 30’unu kapsıyor.
