Avrupa’da yapılan bir araştırmada, 11 ülkedeki musluk suyu örneklerinin yüzde 94’ünde TFA tespit edildi.
Şişelenmiş suların da büyük kısmında bu hususa rastlandı. TFA, sadece içme sularında değil; Almanya’daki ağaç tiplerinde, Atlantik’in derin sularında, İsviçre Alpleri’nde ve hatta Arktik buzullarında bile giderek artan oranlarda görülüyor.
Nature mecmuasının haberine nazaran Trifloroasetik asit (TFA), başta pestisitler ve çöplüklerdeki sentetik petrokimyasalların bozunmasıyla ortaya çıkan PFAS (kalıcı kimyasallar) türevlerinden kaynaklanıyor. “Sonsuz kimyasallar” olarak bilinen PFAS’lar üzere, TFA da tabiatta neredeyse hiç bozulmuyor ve su döngüsünü kolaylıkla takip edebilen, küçük ve yüksek çözünürlüklü bir husus olarak süratle yayılıyor.
TÜM YAĞMUR SULARINDA VAR
En çarpıcı bulgulardan biri ise, neredeyse tüm yağmur sularında TFA bulunması. Ama bu durumun nedeni klasik sanayi kirliliği değil. TFA, direkt buharlaşmasa da iklimlendirme sistemlerinde ve yangın söndürücülerde kullanılan florlu gazlarla birlikte atmosfere karışıyor ve yağmur suyuna dahil oluyor.
İnsan sıhhatine tesirleri hala tam olarak bilinmese de, hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar TFA’nın karaciğer üzere kanı süzen organlar ve embriyolar üzerinde ziyanlı tesirleri olabileceğini gösteriyor.
Ancak bu kaygılara karşın, kimi petrokimya şirketleri ve onların destekçileri, TFA’nın risklerinin abartıldığını öne sürerek düzenlemelerin ertelenmesini savunuyor. Hatta Avrupa Komitesi üzere kurumlar, Birleşmiş Milletler Etraf Programı’nın “minimal risk” raporlarına dayanarak düzenleme çalışmalarını geciktiriyor. Bu yaklaşım, Honeywell üzere çok uluslu dev şirketlerin çıkarlarına hizmet ediyor.
DOĞAL YOLLARLA OLUŞTUĞUNA DAİR HİÇBİR DELİL YOK
Bilim insanlarının büyük kısmı ise bu görüşe katılmıyor. 2021 yılında Kanadalı kimyagerlerin yaptığı bir araştırma, TFA’nın tabiatta doğal yollarla oluştuğuna dair hiçbir delil bulunmadığını ve bu savın temelsiz bir efsane olduğunu açıkça belirtti.
TFA konusundaki kayıtsızlık, geçmişte PFAS kimyasallarında yaşanan ihmalleri hatırlatıyor. 3M ve DuPont üzere şirketler 1970’lerden bu yana PFAS’ın son derece toksik olduğunu bilmelerine karşın, bu bilgiler 1990’ların sonuna kadar kamuoyuna yansımadı. Bu gecikme yüzünden bugün dünyadaki çabucak her insanın ve hayvanın bedeninde kanser riski taşıyan PFAS kalıntıları bulunuyor.
