Bilim insanları, Dünya’nın derin denizlerinde yaşayan ve adeta uzaylıları andıran canlıları inceleyerek, uzayın derinliklerinde ne çeşit bir hayatın var olabileceğine dair ipuçları arıyor.
Bilim beşerlerine nazaran dünya dışı ömrün en mümkün hali mikroskobik organizmalar olacak. Güneş Sistemi’nde bile bu cins yaşama konut sahipliği yapabilecek birtakım gezegen ve uydular var.
Bu araştırmalar insanlığın kadim sorusuna cevap verebilir: Cihanda yalnız mıyız?
EN MUHTEMEL ADRESLERDEN BİRİ EUROPA
Dünya dışı ömür için en güçlü adaylardan biri Jüpiter’in dördüncü büyük uydusu Europa. Europa’nın yüzeyi kalın bir buz katmanıyla kaplı.
Ancak gökbilimcilere nazaran bu buz katmanının altında tuzlu su okyanusları bulunuyor olabilir. NASA’nın müşahedeleri, Europa’nın buz kabuğunun 15 ila 25 kilometre kalınlığında olabileceğini, altındaki sıvı okyanusun ise 150 kilometre derinliğe ulaşabileceğini gösteriyor.
Europa’yı yaşanabilir kılacak bir başka öge ise, şayet bu uydunun okyanus tabanına ısı ve gerekli mineralleri sağlayan sıcak, erimiş bir çekirdeği varsa sağlanabilir.
ABD’deki Massachusetts Amherst Üniversitesi’nden mikrobiyolog James Holden, Cosmos mecmuasından Evrim Yazgın’a verdiği röportajda, “Kendi gezegenimizden yola çıkarak, Europa’nın ömrü destekleyebilecek şartlara sahip olabileceğini düşünüyoruz” diyor.
OKYANUS KEŞİF SEFERİ
Holden, uzayın derinliklerine değil, Dünya’nın bile şimdi tam keşfedilmemiş bir bölgesine, derin okyanus tabanına bir keşif seferi düzenliyor. Ona nazaran deniz tabanında binlerce metre derinlikteki hidrotermal bacalar, diğer dünyalarda hayatın nasıl olabileceğini anlamak için en ülkü yerlerden biri.
“1988’den beri derin deniz volkanlarını inceliyorum” diyen Holden, mikropları bu bacalardan almak için bazen beşerli, bazen robotik denizaltılarla okyanus yüzeyinin yaklaşık bir buçuk kilometre altına indiklerini ve örnekleri laboratuvarına getirdiklerini aktarıyor.
NASA, Holden’ın takımına 3 yıllık proje kapsamında yaklaşık 1 milyon dolar bütçe ayırdı. Bu araştırma, Europa’daki mümkün hayatın nasıl izlenebileceği ve ne cins işaretlerin aranması gerektiği konusunda bilim beşerlerine yol gösterecek.
Holden, “Europa’daki şartlar, Dünya’daki hidrotermal mikropların yaşadığı şartlara benziyor olabilir. Bu yüzden Europa’da ömür varsa, büyük olasılıkla bizim hidrotermal mikroplarımıza emsal organizmalar olacaktır” diyor.
“Gezegenimizin ötesinde hayat olup olmadığını ve bu ömrün nasıl işlediğini bilmek uzun vakittir ilgimizi çekiyor. Tahminen de bu sırrın yanıtı kendi gezegenimizde gizlidir; bu çok heyecan verici.”
HİDROTERMAL BACALARDA YAŞAM
Dünya’da derin deniz mikropları, hidrotermal bacalardan çıkan hidrojeni parçalayarak güç üretiyor ve bu iş için “hidrogenaz” ismi verilen enzimleri kullanıyor. Farklı hidrogenaz tipleri, farklı hücrelerde çeşitli fonksiyonlar üstleniyor.
Holden’ın grubu, Dünya’daki derin deniz mikroplarını inceleyerek, kimyasal yapısı farklı bir dünyada mikropların nasıl yaşayabileceğini anlamaya çalışacak.
“Europa’daki mikropların güç üretebilmek için hangi kimyasal süreçleri kullanabileceğini çözmemiz gerekiyor” diyen Holden, farklı kimyasal ortamların çok farklı mikroplara yol açabileceğini söylüyor.
NASA’nın Ekim 2024’te fırlattığı Europa Clipper uzay aracı da 5 yıllık vazife mühleti boyunca Jüpiter’in uydusu hakkında yeni müşahedeler sağlayacak. Bu bilgiler, Holden’ın Dünya’daki araştırmalarıyla birlikte, Europa’da sahiden hayat olup olmadığına dair somut ispatlar sunabilir.
