Tarım alanında önemli ziyanlara yol açabilen tabiat olaylarından biri olan zirai don, çiftçilerin ve üreticilerin endişeli düşü olmaya devam ediyor. Bilhassa bahar aylarında birdenbire düşen sıcaklıklar, meyve ağaçları ve zerzevat fideleri üzerinde yıkıcı tesirler yaratabiliyor. Pekala, zirai don tam olarak nedir? Hangi kaidelerde oluşur ve kaç derecede tesirli olur?
Zirai don, hava sıcaklığının bitkilerin ziyan görebileceği düzeylerin altına düşmesiyle oluşan don olayına verilen isimdir. Bitkilerin gelişim devrinde gerçekleşen bu ani sıcaklık düşüşü, bilhassa çiçeklenme yahut meyve verme periyodunda büyük ekonomik kayıplara yol açabilir. Don, bitki hücrelerindeki suyun donarak genleşmesine ve hücre duvarlarının çatlamasına neden olur.
ZİRAİ DON NEDENLERİ
Zirai donun en önemli nedenleri ortasında gece saatlerinde radyasyonel soğuma, soğuk hava kütlelerinin ani formda bölgeye girişi ve sıcaklık inversiyonu üzere meteorolojik faktörler yer alır. Açık ve rüzgarsız gecelerde, yeryüzündeki sıcaklık süratlice atmosfere yayılır, bu da yüzeyin ve bitkilerin donma noktasına kadar soğumasına neden olabilir.
ZİRAİ DON KAÇ DERECEDE OLUR?
Zirai donun tesiri, sıcaklığın derecesine ve bitkinin dayanıklılığına nazaran değişkenlik gösterir. Genel olarak şu sıcaklık aralıklarında sınıflandırılır:
Hafif Zirai Don: 0°C ile -2.2°C ortasında gerçekleşir. Birtakım hassas bitkiler ziyan görebilir.
Orta Şiddette Zirai Don: -2.2°C ile -4.4°C ortasında görülür. Birçok meyve ağacı çiçeği ve genç filizler etkilenir.
Şiddetli Zirai Don: -4.4°C ve altındaki sıcaklıklarda oluşur. Yaygın ve önemli ziraî ziyanlara yol açabilir.
ZİRAİ DON HARİTASI
Türkiye genelindeki zirai don risklerini takip etmek için Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün Zirai Don İkaz Sistemi kullanılabilir. Bu sistem, 5 günlük zirai don risk iddia haritaları, don olayından korunma usulleri ve bitki tiplerine nazaran fenoloji haritaları üzere bilgileri sunmaktadır.
