2022 yılında Hollanda’daki bir hastaneye kaldırılan genç kız, başarılı geçen ameliyatın akabinde uyanıp, İngilizce konuşmaya başladı. Dahası, Amerika’nın Utah eyaletinde olduğunu tez ediyordu. Halbuki, genç kız daha evvel sırf okulda ders sırasında İngilizce konuşmuştu. Lakin ameliyat sonrası, ana lisanı olan Felemenkçeyi konuşamaz hale geldi ve ailesini tanıyamıyordu.
Durum, tıbbi literatüre nazaran son derece ender olan bir sendromun belirtisi olarak kayıtlara geçti. Yapılan incelemelere nazaran, gencin hiçbir psikiyatrik geçmişi bulunmuyor ve ailesinde emsal bir tıbbi durum da görülmemişti. Fakat, anestezinin akabinde yaşanan bu garip değişim, medikal dünyada büyük bir merak konusu oldu.
NADİR BİR NÖROLOJİK DURUM
Bu olağan durum, “Yabancı Lisan Sendromu” (FLS) olarak bilinen az bir nörolojik hastalığa işaret ediyor. FLS, bir kişinin, şuurlu bir biçimde ana lisanından uzaklaşıp, ikinci bir lisana yönelmesi durumudur. Kimi olaylarda, hastalar sadece lisan değiştirir, lakin aksanlarında da bariz bir değişiklik gözlemlenebilir.
FLS’nin yanı sıra, “Yabancı Aksan Sendromu” (FAS) da hayli ender bir durumdur. Her iki sendrom da, beyin hasarları, felç, baş travmaları yahut beyin tümörleri üzere durumlarla ilişkilendirilebilir. Bu sendromlar, beynin “Broca alanı” ismi verilen, konuşma ve lisan merkezinin ziyan görmesi sonucu gelişir. Bu alan, frontal lobda bulunur ve lisanın yanlışsız formda kullanılması için son derece değerlidir.
1917 yılından bu yana sadece 100 kadar FLS ve FAS hadisesi rapor edilmiştir. Bu hadiselerin birden fazla, büyük beyin travmaları, felç ya da beyin kanamaları sonrası ortaya çıkmıştır.
VAKA ÜZERİNE YAPILAN GÖZLEMLER
Genç kızın yaşadığı hadisede ise daha evvelki hadiselerden farklı bir durum gözlemlendi. Ameliyatın akabinde 18 saat boyunca Hollandacayı anlamayan genç kız, lakin bir gün sonra, arkadaşlarının ziyaretinden sonra ana lisanını yine konuşmaya başladı. Ama, bu süreçte yalnızca İngilizce irtibat kurmaya devam etti.
Hastane çıkışından sonra, yapılan takip muayenelerinde, genç kızın durumu giderek düzgünleşti. Felemenkçeyi konuşmada hiçbir zorluk yaşamadığını belirten genç, bir müddet sonra eski lisan maharetlerine kavuştu. Hekimler, bu süreçte tıbbi bir açıklama bulamadıklarını, lakin genç kızın büsbütün düzgünleştiğini ve ruhsal ya da nörolojik bir sorunun olmadığını rapor ettiler.
Uzmanlar, FLS’nin çoklukla yetişkinlerde görülen bir sendrom olduğunu, lakin ergenlik çağındaki bireylerde de nadiren ortaya çıkabileceğini belirtiyor. Genç kızın olayı, bu alandaki birinci resmi kayıt olma potansiyeline sahip. Şu ana kadar, çocuklarda FLS görülen toplamda yalnızca sekiz olay bildirilmiş durumda.
Tıbbi literatürde, FLS’nin gelişiminde anestezinin değerli bir rol oynayabileceği öne sürülüyor. Anestezi, beynin bağlantı merkezlerini süreksiz olarak kapatabilir, bu da bireyin şuurlu düşünme ve konuşma yeteneklerini etkileyebilir. Lakin, FLS’nin kesin düzeneği hâlâ tam olarak anlaşılabilmiş değil. Birtakım uzmanlar, anestezinin uzun periyodik tesirlerinin baş karışıklığına yol açabileceğini ve bunun da konuşma bozukluklarına yol açabileceğini düşünüyor.
Genç kız şu anda olağan bir ömür sürdürüyor, fakat hekimler, emsal bir durumu daha âlâ anlayabilmek ve tedavi sürecini daha sağlıklı bir halde yönlendirebilmek için daha fazla araştırmaya gereksinim duyulduğunu tabir ediyor.
Bu gizemli hadiseler, bilim dünyasında araştırmaların ve müşahedelerin devam etmesi gerektiğini gösteriyor. Anestezi ile ilgili yapılan son çalışmalar, beynin lisan ve bağlantı merkezlerini nasıl etkilediğini daha derinlemesine anlamamıza imkan tanıyabilir. Lakin, bu fenomenin tam olarak nasıl geliştiğini ve nasıl tedavi edilebileceğini anlamak için hala çok şey öğrenilmesi gerekiyor.
