Bir grup araştırmacı, basit bir ortamda uygulanabilir olan “koku testi”nin, Alzheimer tehlikesi taşıyan bireylerin erken tanısında değerli olabileceğini belirtti. Katılımcılardan, kokuları teşhis etmeleri ve akıllarında tutmaları talep ediliyor. Bu testin, hastalığın belirgin belirtileri ortaya çıkmadan yıllar önce hastaların belirlenmesini ve erken tedavi sağlanmasını hedeflediği ifade ediliyor.
Erişenler, hafızayı zayıflatan bu rahatsızlıkla anosmi (koku alma yetisinin yitimi) arasında uzun zamandır bir ilişki olduğuna işaret ediyor. Alzheimer hastalarının beyinlerinde biriken zehirli proteinler, genellikle koku alma yetisi ile alakalı beyin bölgelerinde oluşuyor.
ABD’li bilim insanları, testin yaklaşık 200 hasta üzerinde uygulandığını ve idraki sorunları olan şahısların, bu sorunu olmayanlara oranla daha düşük notlar aldığını belirtti. İdraki aksaklık, Alzheimer’a sebep olabilecek hafif bir hafıza ve düşünme meselesi şeklinde tanımlanıyor.
Nöroloji uzmanı Dr. Mark Albers, “İdraki aksaklığın erken saptanması, Alzheimer tehlikesi taşıyan bireylerin belirlenmesine ve rahatsızlık emareleri başlamadan önce önlem alınmasına destek olabilir,” şeklinde konuştu.
Testin uygulama sürecinde, iştirakçilere Hindistan cevizi aromasını doğru bir şekilde tanımlamaları için bir miktar Hindistan cevizi aromasını koklamaları isteniyor. Ek olarak, iştirakçilerden “hindistan cevizi” ve “taze ekmek” gibi kokuları ayırt etmeleri bekleniyor.
Bu testin amacı, Alzheimer’ı direkt olarak saptamak değil; daha ileri, daha kıymetli testlere ihtiyaç duyabilecek bireyleri belirlemek için hesaplı bir tarama aracı olarak kullanılmasını sağlamak. Tanı onaylandıktan sonra, hastalar rahatsızlığı geciktirmek veya onunla baş etmek için erken müdahale alternatiflerinden yararlanabilecek.
Scientific Reports dergisinde yayınlanan bu inceleme, koku yitimini Alzheimer hastalığı ile ilişkilendiren en son çalışmalardan biri. 2022 senesinde yapılan bir başka incelemede, koku alma duyusunu hızla yitiren bireylerin Alzheimer’a yakalanma olasılığının %89 daha yüksek olduğu bulunmuştu.
Ancak, koku yitiminin Alzheimer hastalığının kesin bir işareti olmadığı, bunun birçok farklı sebepten kaynaklanabileceği de vurgulandı. Soğuk algınlığı, grip, sinüs enfeksiyonu, alerji veya burun polipleri gibi vaziyetler de koku yitimine yol açabiliyor.
Erişenler, koku alma yetisinin birkaç hafta sonra normale dönmemesi durumunda bireylerin aile hekimlerine başvurmalarını tavsiye ediyor. Alzheimer hastalığı, İngiltere’de bunamanın en yaygın nedeni olarak biliniyor ve rahatsızlığın ekonomik etkileri oldukça büyük. Alzheimer Derneği’nin verilerine göre, demansın İngiltere’ye yıllık maliyeti 42 milyar sterlin olarak tahmin ediliyor ve bu maliyetlerin önümüzdeki 15 sene içinde 90 milyar sterline yükselmesi bekleniyor.
Alzheimer, beyin hücrelerinde biriken amiloid ve tau proteinlerinin, beyin işlevlerini bozarak bunama belirtilerine yol açmasıyla gelişiyor. Zamanla hafıza sorunları, düşünme güçlükleri ve lisan problemleri daha belirgin hale geliyor.
Alzheimer’s Research UK’nin analizlerine göre, 2022 senesinde demans nedeniyle ölen insan sayısı 74.261’e yükseldi ve bu, ülkedeki en büyük ölüm sebebi haline geldi.
