Gök bilimciler, evrende bilinen en uzak gök adada oksijen ve ağır elementler gibi elementlerin şaşırtıcı keşfini gerçekleştirdi.
Keşfe göre, gök ada 13,4 milyar ışık yılı mesafede bulunuyor, bu da evrenin başlangıç dönemlerinde ortaya çıktığı anlamına geliyor.
Gök bilimciler, büyük patlamanın evreni 13,8 milyar yıl önce meydana getirdiğine inanıyor.
CNN International’da yer alan habere göre, JADES-GS-z14-0 olarak adlandırılan, olağanüstü derecede büyük ve parlak olan bu uzak gök ada, ilk olarak Ocak 2024’te evreni insan gözüyle görülemeyen kızılötesi ışıkta gözlemleyen James Webb Uzay Teleskobu aracılığıyla saptandı.
Uzay gözlemevi, uzaydan Dünya’ya milyarlarca yıl süren yolculuklar sonucu ulaşan ışığı gözlemleyebildiği için, Kozmik Şafak olarak adlandırılan gizemli dönemin başlangıcına veya ilk gök adaların doğuşuna, yani büyük patlamadan sonraki ilk birkaç yüz milyon yıla tesirli bir şekilde geçmişe bakabiliyor.
JADES-GS-z14-0’dan gelen ışığın evrenin bizim bulunduğumuz köşesine ulaşması 13,4 milyar yıl sürdüğü için, Webb ve ALMA veya Şili’nin Atacama Çölü’ndeki Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizisi gibi diğer gözlemevleri, gök adayı evrenin henüz 300 milyon yaşında olduğu zamanki haliyle görüyor.
Gök bilimciler, Webb’in ilk gözlemlerini takip etmek için ALMA’yı kullandıklarında, oksijen ve ağır metallerin varlığını tespit ettiklerinde şaşkınlığa uğradılar; çünkü bu elementlerin varlığı, gök adaların evrenin erken dönemlerinde beklenenden daha hızlı bir şekilde oluştuğunu gösteriyor.
BEKLENENDEN ÇOK DAHA HIZLI GERÇEKLEŞİYOR
ALMA tespitlerinin sonuçları, Perşembe günü The Astrophysical Journal ve Astronomy & Astrophysics dergilerinde ayrı çalışmalar halinde yayınlandı.
The Astrophysical Journal çalışmasının baş yazarı ve Hollanda’daki Leiden Üniversitesi Leiden Gözlemevi’nde doktora öğrencisi olan Sander Schouws yaptığı açıklamada, “Bu, adeta bebek beklerken bir ergenle karşılaşmak gibi bir durum. Elde edilen bulgular, gök adanın çok hızlı bir şekilde meydana geldiğini ve aynı zamanda hızla olgunlaştığını göstererek, gök adaların oluşumunun beklenenden çok daha hızlı gerçekleştiğine dair artan kanıtlara katkı sağlıyor” dedi.
EN PARLAK ÜÇÜNCÜ GÖK ADA
JADES-GS-z14-0’ın boyutu ve parlaklığı da dahil olmak üzere birçok yönünün beklenmedik olduğu ortaya çıktı. Schouws, Webb’in 700 uzak gök adayı incelediği süreçte, bu gök adanın en uzak olmasına rağmen en parlak üçüncü gök ada olduğunu belirtti. Oysa en eski gök adaların daha küçük ve sönük olması bekleniyor, zira o zamanlar evren çok daha küçüktü.
Schouws bir e-postasında “Genel olarak, evrenin bu erken evresindeki gök adalar, Hubble ve JWST’nin göz alıcı imgelerinden aşina olduğumuz ünlü gök adalardan oldukça farklıdır. Çok daha kompakt, gaz açısından zengin ve dağınık/düzensiz haldeler. Şartlar daha zorlu, çünkü çok sayıda yıldız küçük bir hacimde hızla oluşuyor” şeklinde konuştu.
