“Beklenti hakkı”, ceza kanununda kullanılan bir terimdir ve hüküm giymiş kişilerin belirli koşullar altında tekrar sosyalleştirilmeleri ve serbest bırakılmaları olanağını ifade eder.
Bu terim, özellikle uzun süreli cezalar almış veya ömür boyu hapis cezasına çarptırılmış bireyler için önemlidir. Beklenti hakkı, cezanın uygulanması sırasında mahkumun pişmanlık belirtmesi, topluma adaptasyon potansiyelinin varlığı ve yeterli davranışlar gibi faktörler dikkate alınarak belirli bir süre sonra özgürlüğe kavuşma ümidine sahip olmasını mümkün kılar.
Bu hak, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarında da belirtilmiş ve insan saygınlığının korunması açısından önemli bir öğe olarak kabul edilmiştir. Beklenti hakkı, cezanın sadece cezalandırma değil, aynı zamanda düzeltme amacı taşıdığını anımsatır.
BEKLENTİ HAKKI KİMLERE TANINIR?
“Beklenti hakkı” terimi daha çok insan hakları çerçevesinde değerlendirilir ve şu ölçütlerle ilişkilendirilir:
Ağır Müebbet Hükümlüleri:
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarına göre, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alan bir mahkumun, yaşam boyu hapis yatma olasılığına karşın belirli koşulları yerine getirdiğinde tahliye edilme ümidine sahip olması gerekir.
Bireyin yeniden sosyalleşme ihtimali ve pişmanlık göstermesi gibi unsurlar değerlendirilir.
Belirli Bir Zamanı Dolduran Hükümlüler:
Çoğu ülkede beklenti hakkı kapsamında, mahkumiyetin 20-30 yılını tamamlayan kişiler için inceleme mekanizmaları bulunur.
Türkiye’de ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasında infaz süresi 30 yıl olarak belirlenmiştir. Ancak “beklenti hakkı” çerçevesinde bu sürenin sonunda mahkumun durumu yeniden incelenebilir.
İyileşme Kanıtı:
Mahkumun cezaevinde iyi davranış göstermesi, eğitim programlarına katılması veya rehabilitasyon sürecinde başarılı olması beklenti hakkının değerlendirilmesinde önemli rol oynar.
