Birleşmiş Milletler (BM) bünyesinde Suriye’deki ihlalleri inceleyen Uluslararası Tarafsız ve Bağımsız Suriye Mekanizması’nın (IIIM) Başkanı Robert Petit, 8 Aralık 2024 tarihinde Esad rejiminin yıkılmasının ardından Suriye’de yaşananları ve rejim döneminde işlenen suçları değerlendirdi.
Ülkede hala bir geçiş döneminin devam ettiğini vurgulayan Petit, “geçici hükümet yetkililerinin” aktif bir şekilde yönetimi sağlamaya çalıştıklarını ifade etti.
21 Aralık 2024’te Suriye’ye bir ziyaret gerçekleştirdiklerini hatırlatan Petit, çok sayıda belgenin bulunduğu belirli bir alana erişim sağladıklarını belirtti.
“KANITLAR HALA YOK OLABİLİR”
Petit, “Çoğu imha edilmiş, çalınmış veya kaybolmuş olsa da, hala inanılmaz miktarda bilginin mevcut olduğunu biliyoruz. Rejimin uzun yıllar boyunca tüm mekanizmalarını kullanarak vahşet işlediğine dair çok sayıda kanıt var. Henüz delillerin kaybolabileceği hassas bir durum da söz konusu.” şeklinde konuştu.
Suriye’ye giderek çalışmalara başlayabilmeyi umduklarını dile getiren Petit, bunun için yerel yöneticilerden izin beklediklerini kaydetti.
Petit, Suriye’de bu süreçte çok az şeyin normal olduğunu ve Esad rejimi sonrasında geçici hükümet yetkililerinin pek çok zorlukla karşılaştığını belirtti.
“SURİYE’DE TAM BİR CEZASIZLIK VARDI”
Petit, “Esad rejimi döneminde, bu suçları işleyenler için herhangi bir yasal süreç başlatılmadı. Bu suçları işleyenler için Suriye’de adalet yoktu. Tam bir cezasızlık söz konusuydu.” dedi.
Petit, kimin hangi suçtan ve hangi şekilde hesap vermesi gerektiğine, soruşturmaların Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), karma mahkeme veya yerel mahkemede yürütülmesi gerektiğine Suriyelilerin karar vereceğini belirtti.
Petit, “Bu suçların temel sorumlularının açıkça hesap vermesi ve adil bir şekilde yargılanması büyük önem taşıyor. Böylelikle gerçek ortaya çıkarılabilir ve uygun hesap verebilirlik sağlanabilir. Uluslararası toplumun tamamı, Suriyelilerin öncülük edeceği ve kendilerinin karar vereceği bir süreci desteklemeli.” ifadelerini kullandı.
“İŞLENEN SUÇLARIN TÜRLERİ EŞSİZDİ”
BM’nin çatışma sonrası ortamlarda geniş deneyime sahip olduğunu belirten Petit, “Suçların sayısı ve sistematik olarak işlenmesi gerçeği ve bu suçların türleri bazı açılardan oldukça sıra dışıydı. Sadece sivillere karşı kimyasal silah kullanımını düşünebiliriz, ancak hapishane sistemi de bunun bir parçası.” değerlendirmesini yaptı.
GÖZALTI MERKEZLERİ VE İŞKENCE
Rejimin devrilmesinden iki gün önce, Suriyelilerin yıllarca yasa dışı bir şekilde hapsedildiği, gözaltına alındığı, işkence gördüğü ve bu sistemin bir parçası olan 100’den fazla gözaltı merkezini belgeleyen bir rapor hazırladıklarını belirten Petit, rejimin çöküşünden 3 hafta sonra gittiği Suriye’de, insanların çok umutlu olduğunu gözlemlediğini ifade etti.
Petit, insanlarda aynı zamanda çok fazla endişe ve kaygı olduğunu da belirterek, uluslararası toplum tarafından desteklenmeleri halinde umutlu olmak için birçok nedenleri olduğunu sözlerine ekledi.
