Yunanistan: Sığınmacılar ve yargının bağımsızlığı

İnsan hakları örgütleri, Ege Denizi’nde sığınmacılara yönelik tavrı nedeniyle Yunanistan’ı Avrupa ve Yunan hukukunu ihlal etmekle suçluyor. Hukukçuların yargının bağımsızlığı konusunda kuşkuları da var.Yunanistan’ın Mora Yarımadası’nda bulunan Pilos kasabası açıklarında bir tekne 14 Haziran’da alabora olmuş ve batmıştı. Facia sonucunda yüzlerce sığınmacı hayatını kaybetmişti. Kurban yakınları, sivil toplum temsilcileri ve olaya tanıklık eden şahıslar bugün hala facianın şokunu yaşıyor.

Facianın akabinde Yunan yargısı büyük bir misyon ile karşı karşıya. Yargının facianın sorumlusunun kim olduğunu belirlemesi gerekiyor. Gemide olup hayatta kalanlarla konuşan ve çeşitli bilgileri inceleyen Yunan basını ve milletlerarası medyanın araştırmaları ise çok dolu olan teknenin batmasından Yunan Kıyı Güvenliğinin sorumlu olduğu sonucuna ulaştı. Araştırmalara nazaran, Kıyı Güvenlik, tekneyi İtalyan sularına kaçırmaya çalışarak teknenin alabora olmasına neden oldu.

Bu bilgiler ışığında bir donanma mahkemesi soruşturma başlatmış olsa da yargı, kanıt yetersizliği problemiyle karşı karşıya. Aslında, olaya müdahil olduğu öne sürülen Kıyı Güvenlik botunda kamera mevcut ve güvertedeki memurlar bu tıp misyonları kayıt altına almakla yükümlü. Fakat mahkemeye verilen sözlerde facianın yaşandığı gecede tüm kameraların kapalı olduğu belirtildi.

İnsan kaçakçısı mı, facia mağduru mu?

Mora Yarımadası açıklarındaki faciada suçlanan öteki isimler de var. Felaketten sırf birkaç gün sonra, dokuz Mısırlı, Yunanistan’ın güneyindeki Kalamata’daki bir mahkemeye çıkarıldı. Kazadan sağ kurtulan ve kazanın akabinde göz altına alınan kelam konusu şahıslar hakkında başsavcılık tarafından insan kaçakçılığı suçlamasıyla soruşturma başlatıldı.

Yunan Avukat Vasilis Papadopoulos, kelam konusu olay ile ilgilenen hukukçular inisiyatifinin bir mensubu. Kelam konusu küme, resmi internet sitesinde yer alan bilgilere nazaran, “adaleti sağlamak ismine, gemi kazasına neden olan kaidelerle ilgili tüm gerçeğe ışık tutmayı” hedefliyor.

Papadopoulos, DW’ye yaptığı açıklamada, Yunanistan’da göçmenlere şiddeti husus alan soruşturmaların çok az başlatıldığını vurguluyor. Papadopoulos, “Yargının inceleme başlattığı çok az hadisede süreç çok yavaş ilerledi yahut belirli bir vakit geçtikten sonra durduruldu ve suçlamalar teyit edilmedi” diye konuşuyor.

Yunan makamları hukuka alışılmamış davranıyor

Son yıllarda bilim insanları, insan hakları savunucuları ve DW’nin de dahil olduğu çeşitli memleketler arası medya kuruluşları tarafından yürütülen çok sayıda araştırma, Yunan makamlarında göçmenlere karşı yapısal kimi hukuksuzluklar yaşandığını su yüzüne çıkardı. Avrupa Birliği (AB) hudutlarında girişine müsaade verilmeyen birtakım sığınmacıların ortada hiçbir tüzel destek olmadan hudut dışı edilmeleri bu hukuksuzluklar ortasında bulunuyor.

Bazı raporlar ise halihazırda Yunanistan’da olan kimi insanların Meriç Irmağı üzerinden Türkiye’ye gönderildiğini ortaya koyuyor. Türkiye’den Yunan adalarına gelen mülteci teknelerinin de sık sık Yunan Kıyı Güvenliği tarafından önünün kesildiği ve bu teknelerin Türk sularına itildiği belirtiliyor. Kelam konusu suçlamaları reddeden Yunan hükümeti, Yunan güçlerinin AB dış sonlarını mevcut hukuk çerçevesinde koruduğunu savunuyor.

Soruşturmalar daima tek tarafa yönelik

Bunların paralelinde Yunanistan’da başsavcılığın, insan kaçakçısı olduğundan şüphelenilen şahıslara sert bir tavır izlediği biliniyor. Mültecilere yardım eden çok sayıda kişi de Yunan mahkemeleri önünde hesap vermek zorunda bırakılıyor. Bunlar ortasında, AB vatandaşları Nasos Karakitsos ve Sean Binder de yer aldı. Karakitsos ve Binder, Suriyeli Sarah Mardini ile birlikte 2018 yılında Midilli (Lesbos) adasında tutuklandı. Seyre uygun olmayan ve deniz kazasına uğramış teknelerdeki mültecileri kurtardıkları için haklarında dava açıldı. Yunan yargısının bu bahiste da işleri ağırdan alması nedeniyle kelam konusu dava hala sürüyor.

İnsan hakları örgütleri, kelam konusu davanın siyasi bir dava olduğunu tabir ediyor. İnsan kaçakçılığıyla suçlanan çok sayıda sığınmacıyı temsil eden Samoslu Avukat Dimitris Choulis, kelam konusu şahısların sadece tekneyi yönlendirdiğini söylüyor. İnsan kaçakçılığının tecavüzden daha ağır bir cezaya sahip bir kabahat olduğu Yunanistan’da “kaçırılan” kişi başına 25’er yıl mahpus cezası alınması kelam konusu.

Masumlar cezaevinde mi?

Bu çeşit suçlamaların “absürt” olduğunu söyleyen Choulis, öte yandan Yunan devlet kurumlarına karşı yürütülen iç soruşturmaların bağımsız olmadığı görüşünde. “Bu soruşturmalar, suçlamaların yöneltildiği kurumlar tarafından şahsen yürütülüyor” diyen Choulis, Yunanistan’da hiçbir devlet kurumunun, örneğin ABD’de FBI örneğinde olduğu üzere, gerçek manada bağımsız olmadığını söylüyor.

DW’ye verdiği mülakatta, sığınmacıların abartılı iddianamelerle mahkemeye çıkarıldığını söyleyen avukat, “Bini aşkın insan, insan kaçakçısı olmadıklarını bilmemize karşın cezaevinde. Bugün birebir şeyi Pilos’ta yaşanan tekne kazasında görüyoruz. Dokuz mülteci hakkında, insan kaçakçılığı suçlamasıyla dava açıldı lakin bunların büsbütün siyasi olduğunu biliyoruz” diye konuşuyor.

Yunan yargısındaki meselelerin tek bir olaydan ibaret olmadığının altını çizen Choulis, sıkıntıların aslında yapısal olduğuna dikkat çekiyor: “Yüksek Mahkeme’nin üyeleri siyasetçiler tarafından atanıyor. Yargıçlar bağımsız değil.”

Brüksel’den sessiz destek

AB Kurulu, aslında Yunan yargısında mevcut olan sıkıntıların pekala farkında. Bu çerçevede Kurul, Atina’ya yüksek yargıçların atanmasını sırf siyasete bırakmayıp, hukukçuları da sürece dahil etme davetinde bulunuyor. Brüksel birebir vakitte davaların çok uzun sürmesini de eleştiriyor. Devlet kurumu çalışanları tarafından işlenen, belgelenen hukuk ihlallerine ait ise AB’nin ilgili kurulu, Yunanistan’ın hukuksal egemenliğine vurgu yapıyor.

AB şu ana kadar, açık bir ikazda bulunma yahut mukavele ihlali davası üzere muhtemel yasal adımları atmaktan kaçındı. DW’nin mevzuyla ilgili sorusuna verilen karşılıkta, “Üye ülkeler her vakit memleketler arası hukuk, AB hukuku ve AB İnsan Hakları Kontratı ile ahenk içerisinde hareket etmek zorundadır” denildi. Yunan makamlarıyla irtibat içerisinde olunduğunun belirtildiği karşılıkta, “Komisyon AB hukukunun uygulanıp uygulanmadığını daima olarak izlemektedir ve bu olayda kimi ahenk problemlerinin mevcudiyetini tespit etmiştir” sözlerine yer verildi.

Yunan hükümeti ise DW’nin sorduğu yazılı sorulara karşılık vermedi

DW Türkçe’ye VPN ile nasıl erişebilirim?