Samanyolu Galaksisi’nden ultra yüksek güçlü parçacık tespit edildi

Uzay bilimciler, ABD’nin Utah eyaletinde, Samanyolu Galaksisi’nin ötesinden Dünya’ya geldiği düşünülen, son derece ender ve ultra yüksek güçlü parçacık tespit etti.

CNN’in haberine nazaran, Utah’ın Batı Çölü’nde bulunan “Teleskop Dizisi” isimli kozmik ışın gözlemevi tarafından belirlenen parçacığa, Japon mitolojisindeki güneş tanrıçasından esinlenilerek “Amaterasu Parçacığı” ismi verildi.

Araştırmada, çıplak gözle görülemeyen atom altı parçacığın gücünün, bel hizasından ayak parmağına bir tuğla düşürmeye eş paha tesir yaratabileceği açıklandı.

Parçacığın gücünün, şimdiye kadar gözlemlenen en güçlü kozmik ışın olan ve 1991’de tespit edilen “Aman İlahım Parçacığı”dan (Oh-my-God-OMG) sonra ikinci sırada olduğu belirtildi.

Araştırmada, kozmik ışınlardan düşük güçlü olanların Güneş’ten yayıldığı lakin son derece yüksek güçlü ender kozmik ışınların öbür galaksilerden ve Samanyolu Galaksisi dışındaki kaynaklardan Dünya’ya ulaştığı kaydedildi.

Araştırmanın müelliflerinden Utah Üniversitesi fizik ve astronomi uzmanı Prof. Dr. John Matthews, yaptığı açıklamada, “Elinizi uzattığınızda, avucunuzun içinden saniyede bir kozmik ışın geçer ancak bunlar hakikaten düşük güçlü parçacıklardır. Hakikaten yüksek güçlü kozmik ışınlar ise neredeyse her yüzyılda kilometrekare başına bir tane denk gelir. Bunlar asla elinizden geçmez.” sözlerini kullandı.

Teleskop Dizisi 700 kilometrekarede masa büyüklüğünde 507 dedektörden oluşuyor

Parçacığı yakalayan “Teleskop Dizisi”nin, 2008’de faaliyete geçtiği, 700 kilometrekarelik alanda pinpon masası büyüklüğünde 507 yüzey dedektöründen oluştuğu ve şimdiye kadar 30’dan fazla ultra yüksek güçlü kozmik ışın gözlemlediği belirtildi.

Teleskop Dizisi tarafından yakalanan parçacıklardan hiçbirinin 27 Mayıs 2021’de Utah’ta atmosfere çarpan “Amaterasu Parçacığı”ndan büyük olmadığı, 23 yüzey dedektörünü tetikleyen parçacığın 244 exa-elektron volt (244 Kentilyon elektron volt) gücünde olduğu vurgulandı.

Şimdiye kadar tespit edilen en büyük parçacık OMG’nin ise 320 exa-elektron volt olduğu kaydedildi.

Araştırmada yer almayan New York Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Glennys Farrar ise ultra yüksek güçlü bir kozmik ışının, şimdiye kadar yapılmış en güçlü hızlandırıcı olan “Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC)” üzere insan imali rastgele bir parçacık hızlandırıcıdan on milyonlarca kat daha fazla güç taşıdığını açıkladı.

Bu cins parçacıkların oluşması için çok büyük boyutta LHC gibisi, doğal, çok yüksek manyetik alanlar gerektiğini vurgulayan Farrar, bu tıpta oluşumların epey az olması ve oluşan ışınların da sonları bilinmeyen kozmosa dağılması nedeniyle Dünya’ya çarpma ihtimalinin çok düşük olduğunu kaydetti.

Dünya atmosferinin bu cinste parçacıkların zararlarından insanları büyük ölçüde koruduğu fakat bunların nadiren de olsa küçük bilgisayar arızalarına sebep olabildiği belirtildi.

Yakalanan çok yüksek güçlü parçacıkların kaynağı tespit edilemedi

Yapılan araştırmalarda, yüksek güçlü parçacıkların kökenlerinin kesin olarak belirlenemediği, bunların kara delikler, gama ışını patlamaları ve “etkin galaksi çekirdeği” üzere kozmostaki yüksek güç yayan gök cisimleri kaynaklı olabileceği kaydedildi.

Matthews, kaydedilen en büyük iki kozmik ışının “bir nevi rastgele” göründüğünü, yörüngeleri geriye hakikat izlendiğinde, kaynak olabilecek bölgelerde, bu çeşit parçacıkları üretebilecek yüksek güçlü hiçbir şeyin bulunmadığını vurguladı.

Matthews, bilhassa “Amaterasu Parçacığı”nın, Samanyolu Galaksisi’ni çevreleyen “Yerel Boşluk” olarak isimlendirilen boş uzay alanından geliyor olabileceğini belirtti.

Araştırma Science mecmuasında yayımlandı.