Cengiz Çandar: “2017 Yılından Bu Yana Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Adeta Bir Kriz Üretim Merkezi Üzere Çalışıyor ve Korkarım Daima Bu türlü Olacak”

HEDEP Diyarbakır Milletvekili Cengiz Çandar, TBMM Plan ve Bütçe Komitesi’nde Cumhurbaşkanlığı 2024 yılı bütçe görüşmelerinde; “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi üzerinden bir tartışma kelam konusu. Anayasa değişikliğinin yapıldığı 2017 yılından bu yana Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi adeta bir kriz üretim merkezi üzere çalışıyor ve korkarım daima bu türlü olacak. Zira temelinde, kuruluşunda hukuksuzluk var” dedi.

TBMM Plan ve Bütçe Kurulu’nda, bugün Cumhurbaşkanlığı ve bağlı kuruluşlarının bütçeleriyle 2024 yılı Gelir Bütçesi, 2024 yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu Teklifi ve 2022 yılı Merkezi İdare Kesin Hesap Kanunu Teklifi’nin hususları görüşülüyor. HEDEP Diyarbakır Milletvekili Cengiz Çandar şöyle konuştu:

“BUGÜN GELDİĞİMİZ NOKTADA BİR SÜRÜ KRİZİN YANI SIRA HUKUK TARİHİMİZİN HATTA SİYASİ TARİHİMİZİN EN BÜYÜK KRİZİNİ YAŞAMAKTAYIZ”

“Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi üzerinden bir tartışma kelam konusu. Anayasa değişikliğinin yapıldığı 2017 yılından bu yana Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi adeta bir kriz üretim merkezi üzere çalışıyor ve korkarım daima bu türlü olacak. Zira temelinde, kuruluşunda hukuksuzluk var.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi bir manada, bir bakıma ceketin iliklenmesine, birinci düğmesi yanlış iliklendiği noktadan başlamasına benziyor, ondan sonraki düğmeler zaten ister istemez yanlış ilikleniyor ve hakikaten bugün geldiğimiz noktada bir sürü krizin yanı sıra sanırım hukuk tarihimizin hatta siyasi rejimler tarihimizin en büyük krizini şu anda yaşamaktayız. Yargı krizi ve bilindiği üzere Yargıtay kararı, Yargıtay 3. Ceza Dairesi ile Anayasa Mahkemesi ortasında akıl almaz, emsali bulunmayan bir durum ortaya çıkmıştır.

“CUMHURBAŞKANI’NIN BU MADDEYİ UYGULAMASI KAFİYDİ, HAKEMLİĞE KALKMASI GEREKMİYORDU”

Anayasa’nın 104’üncü unsuru Cumhurbaşkanı’nın vazifelerini tanımlarken ‘Anayasa’nın uygulanmasını, devlet organlarının sistemli ve uyumlu çalışmasını temin eder’ demişti. Sayın Cumhurbaşkanı da 104’üncü maddeyi hatırlayarak kendisinin hakem olduğunu söylemişti ancak bir kez 104’üncü unsura nazaran bu türlü bir yetkisi yok zira Anayasa’nın 153 ‘üncü unsuruna bakılırsa ne yapacağı ne yapması gerektiği orada açıkça söz ediliyor. Anayasa’nın 153’üncü unsuru ‘Anayasa Mahkemesi kararları Resmi Gazete’de çabucak yayımlanır ve yasama, yürütme ve yargı organlarını, yönetim makamlarını, gerçek ve hukukî şahısları bağlar’ diyor. Cumhurbaşkanının bu maddeyi uygulaması kafiydi, hakemliğe kalkması gerekmiyordu.

Aynı halde, Anayasa’nın 90’ıncı unsuru de önemli bir biçimde ihlal edilmektedir. Bu 90’ıncı unsura ait olarak Avrupa İnsan Hakları Kontratı (AİHS), hasebiyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararına uymama kelam hususudur. Meğer biz AİHS’i 1950 yılında Menderes hükümeti vaktinde kabul ettik, 1953 yılında uygulamaya geçildi, 1987 yılında Turgut Özal periyodunda kişisel müracaat hakkı kazanıldı ve 1990 yılında, yeniden Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanlığı devrinde AİHM’in zarurî yetkisi kabul edildi. Yapılması gereken ki, 2004 yılında AK Parti iktidarı ve Başbakan Tayyip Erdoğan’ın idaresi altında eklenen bir konuyla 90’ıncı hususunun uygulanması halinde şu anda Selahattin Demirtaş ve Osman Kavala’ya uygulanan kararların, daha doğrusu yürütme tarafından tanınmayan kararların uygulanması gerekiyor. Bunlar yerine getirildiği takdirde, bunların uygulanması gerektiği takdirde Türkiye’nin hukuk devleti olma ve münasebetiyle Anayasa’nın 2’nci unsuruna uygun bir sonuç elde edeceğimiz natürel olacaktır.

Şayet Cumhurbaşkanımıza Anayasa’nın 104’üncü hususuna tam riayet, 153’üncü hususunun uygulanması ve 90’ıncı unsurunun uygulanmasını temin ederse bu takdirde Anayasa’nın uygulanabilirliği ve hukuk devletinin yollarının yerine Anayasa’nın 2’nci hususuna uygun bir biçimde yerine getirildiği ortaya çıkarsa o vakit anayasa değişikliği için bu Meclis’in karşısına gelme imkanını elde edersiniz.”