Ünlü fizikçi Albert Einstein’ın kütleçekim ve hareketin vakti büktüğünü gösteren genel görelilik teorisi, bu sefer Mars’ta sınanıyor.
Bilim insanları, Kızıl Gezegen’de vaktin nasıl aktığını anlamanın, gelecekte Dünya dışındaki ömür ve bağlantı sistemlerinin temelini oluşturabileceğini söylüyor.
ABD Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü (NIST) fizikçilerinin yeni çalışmasına nazaran, Mars’taki saatler Dünya’dakilere kıyasla her gün ortalama 477 mikrosaniye (milyonda bir saniye) ileri gidiyor.
Üstelik bu fark, Mars’ın eliptik yörüngesi ve öbür gök cisimlerinin değişen çekim tesiri nedeniyle bir Mars yıl boyunca günde 226 mikrosaniyeye kadar dalgalanabiliyor.
ZAMAN NEDEN FARKLI AKIYOR?
Mars esasen takvimsel olarak Dünya’dan farklı: Bir Mars günü (sol), Dünya gününden yaklaşık 40 dakika daha uzun. Bir Mars yılı 687 Dünya günü sürüyor.
Ancak bu farklar, “bir saniyenin” her iki gezegende birebir süratte akıp akmadığını söyleyemez. NIST’e nazaran bir atom saati Mars üzerinde olağan halde çalışır, fakat Dünya’daki emsal bir saatle karşılaştırıldığında vakit farkı yavaş yavaş büyür.
Bu farklılaşmanın nedeni Einstein’ın teorisiyle açıklanıyor. Buna nazaran güçlü kütleçekim kuvvetinde saatler daha yavaş, zayıf kütleçekim kuvvetinde daha süratli çalışır. Ayrıyeten bir gezegenin yörünge suratı da vaktin akışını tesirler.
Mars, Dünya’ya nazaran daha zayıf kütleçekim kuvvetine sahip ve çok daha değişken bir yörüngede dönüyor. Tüm bu tesirler bir ortaya gelerek vaktin “daha süratli akmasına” yol açıyor.
NASIL HESAPLANDI?
NIST takımı, Mars üzerinde sabit bir referans noktası tanımlayarak Mars’ın yörünge hareketi, yüzey çekim bedelleri ve onlarca yıllık Mars misyon verisini modelledi.
Hesaplamalar, Mars yüzeyindeki kütleçekim kuvvetinin Dünya’nın yaklaşık beşte biri olduğunu doğruladı.
Mars’ın çok daha eliptik yörüngesi nedeniyle gezegenin Güneş’e olan uzaklığı ve suratı yıl boyunca daima değişiyor; bu da günlük vakit farkının nizamlı olarak artıp azalmasına yol açıyor. Dünya ise neredeyse harikaya yakın bir dairesel yörüngede olduğu için vakit akışındaki sapmalar çok daha küçük kalıyor.
UZAY BAĞLANTISI İÇİN KRİTİK
Şu anda Dünya’dan Mars’a gönderilen bir sinyalin ulaşması 4 ila 24 dakika sürüyor. Bu, en temel irtibatı bile geciktiren bir durum. Gelecekte gezegenler ortası internet, navigasyon ve uyum sistemleri kurmak için ortak bir vakit standardı oluşturulması zarurî hale gelecek.
Bu araştırma, gelecekte beşerli Mars misyonlarının, kolonilerin ve gezegenler ortası haberleşme ağlarının temel altyapısı için bir başlangıç olarak görülüyor.
