Apollo 17 astronotları Yeniden Cernan ve Harrison Schmitt, Ay’ın Taurus Littrow bölgesinde yer alan volkanik topraklardan örnekler toplamıştı. NASA bu örnekleri, Apollo Next Generation Sample Analysis (ANGSA) programı kapsamında, hava geçirmez helyum odalarında yarım yüzyıl boyunca korudu.
JGR: Planets mecmuasında yayımlanan çalışmaya nazaran, günümüzün gelişmiş tahlil teknikleriyle incelenen bu örnekler, Ay’ın iç yapısı ve geçmişi hakkında beklenmedik datalar sundu. Brown Üniversitesi’nden araştırmacı James Dottin’in iyon kütle spektrometresiyle yaptığı incelemelerde, örneklerdeki kükürt izotoplarının Dünya’dakilerden çok farklı oranlarda olduğu ortaya çıktı.
“Ay mantosunun kükürt izotop bileşiminin Dünya’yla tıpkı olmasını bekliyorduk,” diyen Dottin, “Ama bulduğumuz bedeller büsbütün farklıydı. Birinci yansım ‘Bu imkânsız!’ oldu,” tabirlerini kullandı.
AY’IN KÖKENİNE DAİR İKİ MUHTEMEL SENARYO
Araştırmacılar, bu sıra dışı kükürt oranlarının iki mümkün açıklaması olduğunu düşünüyor:
Bunlardan birincisi Genç Ay atmosferi. Milyarlarca yıl evvel Ay’ın ince bir atmosferi olmuş olabilir. Güneş’ten gelen ultraviyole ışınlar, yüzeydeki kükürt bileşenleriyle etkileşerek bu izotop dengesizliğini yaratmış olabilir. Bu da Ay yüzeyi ile iç yapısı ortasında husus alışverişi yaşandığını gösterebilir.
Theia’nın mirası olarak isimlendirilen iğer bir olasılığa nazaran, bu farklı kükürt izotopları Ay’ı oluşturan dev çarpışmadan kalmış olabilir. Bilim insanları, Ay’ın Mars büyüklüğünde Theia isimli bir gökcisminin Dünya’ya çarpması sonucu oluştuğunu düşünüyor. Şayet bu doğruysa, Ay’daki kükürt oranları Theia’nın kimyasal izlerini taşıyor olabilir.
GÜNEŞ SİSTEMİ’NİN TARİHİNE AÇILAN KAPI
Henüz hangi teorinin yanlışsız olduğu katılaşmış değil, lakin Dottin ve takımı, Ay’daki bu “egzotik kükürdün” Güneş Sistemi’nin erken periyoduna dair değerli ipuçları sunduğuna inanıyor.
“Bu bulgular, Ay’ın nasıl oluştuğunu ve hatta Güneş Sistemi’nin kimyasal evrimini anlamamızda yeni bir pencere açıyor,” diyen Dottin, gelecekte Mars ve öbür gezegenlerden alınacak örneklerle mukayeseli tahliller yapmayı planlıyor.
