Galakside başıboş dolaşan ve hiçbir yıldıza bağlı olmayan “serbest gezegen kütleli cisimlerin” (FFPMO) kendi uydu sistemlerini geliştirebileceği ortaya çıktı. Bu durum, minyatür ölçekte birer gezegen sistemi oluşabileceğini gösteriyor.
James Webb Uzay Teleskobu’nun yaptığı yeni müşahedelerin tahlili, her biri 5 ila 10 Jüpiter kütlesinde olan kimi başıboş gezegenlerin etrafında kristal silikat açısından varlıklı diskler bulunduğunu ortaya koydu. Bu diskler, tıpkı yeni doğan yıldızların etrafında gezegen oluşmadan çabucak evvel görülen disklerle benzerlik taşıyor.
HAYDUT GEZEGENLER
Yeni keşif, “haydut gezegenler” diye de bilinen başıboş cisimlerin kendilerine bağlı sistemler oluşturabilme kapasitelerine ışık tuttu.
İngiltere’deki St Andrews Üniversitesi’nden gökbilimci Aleks Scholz, “Bu çalışmalar, dev gezegen kütlesine sahip cisimlerin kendi minyatür gezegen sistemlerini oluşturma potansiyeline sahip olduğunu gösteriyor” dedi.
Scholz, bu sistemlerin Güneş Sistemi’ne benzeyebileceğini fakat kütle ve boyut bakımından yüz kat daha küçük olacağını, bu cins sistemlerin sahiden var olup olmadığının ise şimdi kanıtlanmadığını belirtti.
Web teleskobunun son yıllarda ortaya çıkardığı bu gizemli sınıf, yıldız oluşum bölgelerinde özgür halde bulunan FFPMO’lardan oluşuyor. Bu tıp bölgelerde ağır yıldız doğumu nedeniyle genç gezegen sistemleri kütleçekimsel olarak bozulabiliyor. Lakin bu objelerin, yıldızlar üzere kendi başına oluşmuş olmaları da mümkün.
Daha evvelki müşahedeler, FFPMO’ların da tıpkı genç yıldızlar üzere etraflarında dönen diskler barındırabileceğini göstermişti. Yıldızların etrafındaki bu diskler, oluşum sürecinden arta kalan gereçten meydana geliyor ve daha sonra gezegenlere dönüşüyor.
YILDIZSIZ DÜNYALAR
St Andrews Üniversitesi’nden astrofizikçi Belinda Damian’ın öncülük ettiği takım, JWST bilgilerini kullanarak Orion Bulutsusu’ndaki sekiz FFPMO’nun disk yapısını inceledi. Çalışmada, hidrokarbon ve silikat taneciklerinin kristalleşme ve toz büyümesi belirtileri gösterdiği tespit edildi. Bu özellikler, yıldız etrafında gezegen sistemlerinin oluşum sürecine benzerlik taşıyor.
Sonuçlara nazaran, bu yalnız gezegenlerin gelecekte Jüpiter yahut Satürn’e benzeri geniş uydu sistemlerine ve hatta halka yapısına sahip olabileceği düşünülüyor. Güneş Sistemi dışında şimdi kesin bir uydu keşfi yapılmamışken bu bulgular büyük ilgi çekiyor.
Damian, “Bu keşifler, gezegen oluşumunun yapıtaşlarının, Jüpiter’den sırf biraz daha büyük ve uzayda tek başına sürüklenen cisimlerin etrafında bile bulunabileceğini gösteriyor” dedi:
“Bu da gezegen sistemlerinin sadece yıldızların etrafında değil, yıldızsız dünyaların etrafında de oluşabileceği manasına geliyor.”
Araştırma Astronomy & Astrophysics mecmuasında yayımlandı.
