Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), chikungunya virüsünün global bir salgına dönüşme riski taşıdığı ihtarında bulundu. Örgüt, hastalığın 20 yıl evvel yaşanan büyük bir salgına benzeri belirtiler gösterdiğini belirterek, acil tedbir daveti yaptı.
5,6 MİLYAR KİŞİ RİSK ALTINDA
Chikungunya, sivrisinekler aracılığıyla bulaşan bir virüs. Yüksek ateş ve şiddetli eklem ağrılarına neden olan hastalık, kimi durumlarda ölümcül olabiliyor. DSÖ yetkilisi Diana Rojas Alvarez, hastalığın dünya genelinde 119 ülkede tespit edildiğini belirtti:
“Chikungunya yaygın olarak bilinen bir hastalık değil lakin 5,6 milyar insan bu virüs nedeniyle risk altında.”
2004 SALGINI TEKRAR EDEBİLİR
Rojas Alvarez, 2004-2005 yıllarında Hint Okyanusu’nda başlayan büyük chikungunya salgınını hatırlattı. O devir küçük ada ülkelerinde başlayıp global ölçekte yayılan virüs, yaklaşık yarım milyon kişiyi etkiledi.
2025 yılı başından itibaren Reunion, Mayotte ve Mauritius adalarında önemli salgınlar yaşandığını belirten DSÖ, yalnızca Reunion Adası’nda halkın üçte birinin enfekte olduğu varsayımını paylaştı.
AFP’ye nazaran, hastalık, belirtiler açısından deng humması ve Zika virüsüyle benzerlik gösterdiği için teşhisi zorlaştırıyor. Şu anda Madagaskar, Somali ve Kenya üzere Afrika ülkelerinde virüs süratle yayılıyor. Güney Asya’da da salgın seviyesinde bulaş rapor ediliyor.
Avrupa’da ise Hindistan Okyanusu’ndaki salgınla kontaklı ithal olaylar tespit edildi. Fransa’da mahallî bulaşma hadiseleri doğrulanırken, İtalya’da da kuşkulu hadiseler araştırılıyor.
Rojas Alvarez, “2004’ten itibaren görülen bulaşma kalıpları bugün tekrar karşımızda. DSÖ olarak tarihin tekerrür etmemesi için acil tedbir daveti yapıyoruz” dedi.
MİLYONLARCA HADİSE BİNLERCE VEFAT GETİREBİLİR
Hastalığın mevt oranı yüzde 1’in altında olsa da, milyonlarca olay yaşanması durumunda bu oranın binlerce vefata karşılık gelebileceği vurgulandı.
“Amacımız erken ihtar yaparak ülkelerin hazırlıklarını erkenden yapmalarını sağlamak” diyen Rojas Alvarez, böylelikle büyük ölçekli salgınların önüne geçilebileceğini ekledi.
KAPLAN SİVRİSİNEĞİNE DİKKAT
Chikungunya, başta Aedes aegypti ve Aedes albopictus (kaplan sivrisineği) olmak üzere enfekte dişi sivrisineklerin ısırmasıyla bulaşıyor. Bilhassa kaplan sivrisineği, iklim değişikliği nedeniyle daha kuzey enlemlere yayılıyor.
Bu sivrisinekler en çok sabah erken ve öğlenden sonra geç saatlerde sokuyor. DSÖ, halkı sivrisinek kovucu kullanma, saksı, kova üzere su birikebilecek yerleri boş tutma üzere tedbirler almaya çağırdı.
DSÖ, salgının tesirli olduğu bölgelerde toplumsal bağışıklığın zayıf olduğunu ve bu nedenle nüfusun yüzde 75’ine kadarının etkilenebileceğini belirtiyor.
Uzmanlar, bu durumun önüne geçebilmek için şimdiden acil müdahale planlarının hazırlanması gerektiğini vurguluyor.
TÜRKİYE’DE VAR MI?
Türkiye’de chikungunya virüsü, bildirimi mecburî bulaşıcı hastalıklar ortasında yer almıyor, fakat nezaret altında tutulan arbovirüsler (sivrisineklerle bulaşan virüsler) ortasında.
Seyahat geçmişi olan bireylerde, bilhassa Asya, Afrika ve Hint Okyanusu adalarından gelenlerde chikungunya olayları vakit zaman ithal hadise olarak kayıtlara geçiyor.
Ancak Türkiye’de chikungunya’yı taşıyabilen Aedes tipi sivrisinekler (özellikle Aedes albopictus, yani kaplan sivrisineği) son yıllarda Karadeniz kıyılarında ve Marmara Bölgesi’nde görülüyor. Bu da gelecekte lokal bulaşma riskini artırabilir.
NASIL KORUNMALI?
Chikungunya virüsünden korunmanın en tesirli yolu, virüsü taşıyan sivrisinekler tarafından sokulmayı önlemek.
Genellikle gündüz saatlerinde, bilhassa sabah erken ve akşamüzeri faal olan kaplan sivrisineklerine dikkat edilmesi gerektiği belirtiliyor.
Alınabilecek tedbirler ortasında sivrisinek kovucu kullanmak, bedende açık alanları en aza indirmek, pencerelere sineklik takmak, sivrisineklerin üreyebileceği alanları ortadan kaldırmak ve yurtdışı seyahatlerinde tedbirleri aksatmamak da var.
BELİRTİLER NELER?
Şu anda chikungunya virüsü için yaygın kullanımda olan bir aşı yok. Hastalık için özel bir antiviral tedavi de bulunmuyor.
Chikungunya virüsünün belirtileri, ekseriyetle enfekte sivrisinek tarafından ısırıldıktan 4 ila 8 gün sonra başlıyor. Hastalık çoklukla ani başlayan yüksek ateş ve şiddetli eklem ağrılarıyla kendini gösteriyor.
Gövde, kollar ve bacaklarda kırmızı döküntüler oluşabilirken, göz gerisinde ağrı görülebiliyor.
Belirtiler birkaç gün ile birkaç hafta sürebiliyor, birtakım şahıslarda ise eklem ağrısı aylarca hatta yıllarca devam edebiliyor.
