Yaşar Üniversitesi İrtibat Fakültesi Yüksek Lisans öğrencisi Zeynep Fem Baraçlı, “Dijital Dönemin Postmodern Kadın Teşebbüsçüleri ve Halkla Münasebetler Aktiviteleri: Instagram’da Türk Kadın Girişimciler Üzerine İnceleme” başlıklı tezinde, kendisi de bir tesir sahibi (influencer) olan ve kendi markasını kurmuş 5 bayan teşebbüsçüyü mercek altına aldı. Baraçlı, bu özgün iş modeli sayesinde bayanların aşılması güç sayılan “Cam Tavanı” aştıklarını tabir etti.
Teşebbüsçülüğün ekseriyetle erkekler aracılığıyla şekillendiğini vurgulayan Zeynep Fem Baraçlı, son yıllarda süratle gelişen Instagram’da, birinci defa bayan teşebbüsçülerin ön planda yer aldığını belirtti. Bayan teşebbüsçülerin bu platform sayesinde kendi markalarını oluşturup büyüttüğünü kaydeden Baraçlı, Instagram’ın bayan teşebbüsçülere fırsat eşitliği sunduğunu lisana getirdi.
Danışmanlığını Yaşar Üniversitesi İrtibat Fakültesi Halkla Münasebetler ve Reklamcılık Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özlem Alikılıç’ın yaptığı tez çalışmasında, Instagram’da kendi markasını meydana getiren Parıltı Bilen Yavuzer, Ala Tokel, Selin Ciğerci, Gökçen Arıkan ve Elif Taştekne’nin markalaşma sürecini ve halkla münasebetler faaliyetlerini inceleyen Zeynep Fem Baraçlı, “Tezimde, tesir sahibi olarak başlayıp akabinde kendi teşebbüsçülük hikayesini yazan 5 bayanı değerlendirdim. Hepsindeki ortak nokta şu: Her biri Instagram aracılığıyla tesir sahibi olarak tanındılar ve takipçileri vasıtasıyla oluşturdukları profesyonel imaj üzerinden de eser/hizmet geliştirerek markalar inşa ettiler. Örneğin Elif Taştekne, vegan bir topluluğa hitap ediyor ve yaklaşık 3 sene evvel kendisi üzere vegan olanlar için bir marka yarattı. Türkiye’de birinci olarak elma derisinden ayakkabı ve çanta üretti. Gökçen Arıkan ise antrenman giysileri ve spor takviye eserleri tasarlıyor. Parıltı Bilen Yavuzer, genç orta yaş bayanlara rahatlığı ve şıklığı bir ortada sunan bir giysi markası kurdu. Selin Ciğerci, makyaj markası oluşturdu. Ala Tokel’in ise makyaj ve tırnak stüdyosu bulunuyor. O da eser değil, lakin bir tecrübe satıyor, hoşluk merkezleri açıyor ve pek çok bayana istihdam imkanı sağlıyor” açıklamasında bulundu.
Kadınlar öncü rolünde
Bu postmodern bayan teşebbüsçülerin tamamının gaye kitleleriyle çok güçlü bir etkileşim içinde olduğunu söyleyen Baraçlı kelamlarına şöyle devam etti: “Mevcut sistemde teşebbüsçülük de dahil olmak üzere neredeyse her şeyin öncüsü erkekler olmuş. Fakat benim tezimde bahsettiğim Instagram üzerinden tasarlanan bu teşebbüsçülük modelinde ise bayanlar öncü rolü üstleniyor. Bu da bir bayan olarak bana ilham veriyor. Bu teşebbüsçülük modelini bayanlar ortaya çıkardı. Bayanlar üretiyor, pazarlıyor ve kitleleri peşlerinden sürüklüyor. Bu alanda erkeklerden de epey başarılılar. Postmodern dünyada bayanlar artık çok daha farklı bir pozisyonda. Bu çalışmanın birçok bayana benim üzere ilham vereceğine inanıyorum.”
Instagram’ın, bayanların kendi işlerini büyütebildikleri ve rastgele bir eşitsizliğe maruz kalmadığı bir teşebbüsçülük alanı meydana getirdiğini söz eden Baraçlı, “Burada bayanların iş hayatında karşılaştıkları görünmez engelleri aştıkları bir teşebbüsçülük hikayesi var. Instagram, tesir sahibi olanların para kazanabildiğini tüm topluma ve takipçilerine göstererek, en düşük gelir grubundan en yüksek gelir kümesine, en az tahsilliden en çok tahsilliye kadar, köyden ya da kentten herkese kendi işini kurup yönetme fırsatını eşit bir halde veriyor. Bu bayanlar için aslında büyük bir ekonomik bağımsızlık vadeden hudutsuz bir ticari formül ortaya koyuyor. Bayanın teşebbüsçü olarak çeşitli iş kollarında kendisini ispatlayabilmesi için fırsat eşitliği tanıyor. Bunun yanı sıra kendiailevi yükümlülüklerini de yerine getirebilecekleri esnek bir çalışma ortamı yaratıyor. Bayanların iş ömründe karşılaştıkları baskı ve taciz zorluklarını da azaltıyor” şeklinde konuştu.
Yeni bir yaklaşım
Prof. Dr. Özlem Alikılıç da Instagram’da bayanların postmodern bir teşebbüsçülük yaklaşımı sergilediklerini belirterek, “Kendisi de bir bayan teşebbüsçü ve tesir sahibi olan Zeynep Fem Baraçlı, bu tezi benimseyerek yazabilecek en uygun kişiydi. Kendi işini bilimsel olarak inceledi ve çok kıymetli bir katkı sağladı. Günümüz çağdaş dünyasında artık bayan teşebbüsçülerin fabrikada üretim yapıp yahut gereksinimi olan bayanları yanlarında topladıkları fabrikasyon bir üretim zincirinden oluşan bir bayan teşebbüsçü örneği yok. Konutunda yahut tarlasında ürettiğini online kanallardan satan bir sistem de değil. Bu bayan teşebbüsçüleri, alışık olduğumuz bayan girişimcilerden oldukça farklı. Tamamiyle küresel, daha çok bireyleri lüks tüketime yönlendiren, sıra dışı ve ışıltılı bir hayat biçimi vadeden, ülkü bir ömür diye dayatılan farklı bir sistemin satış ve pazarlamasından oluşuyor. İnsanlar bu tesir sahiplerinin hayatlarını çektikleri manzaralardan takip ederek o eserleri alıyor. Özetle bu bayanların kendi hayatlarından çekimlerle ortaya koydukları bir ticari aktivite var. 2020’lerden itibaren salgının da tesiriyle yeni bir bayan teşebbüsçü modeli ortaya çıktı” dedi. – İZMİR
