Çoğu insan spor salonlarında vaktin daha yavaş aktığını hissediyor. Bilim insanları bu hissiyatın gizemini araştırdı.
Üstelik yeni çalışmaya nazaran bunun sebebi idmanın sıkıcı olması değil.
Araştırma, idman sırasında insanların vakti olduğundan daha uzun algıladığını gösteriyor.
“ZAMAN GEÇMİYOR”
Deneyde iştirakçilere sabit bisiklet üzerinde idman yaptırıldı ve akabinde 30 saniyelik mühletleri varsayım etmeleri istendi. Sonuçlar, iştirakçilerin süreyi ortalama yüzde 8 ila 9 daha kısa varsayım ettiklerini gösterdi. Bu da onların gözünde vaktin yavaş aktığı manasına geliyor.
Araştırmanın asıl hedefi yalnızca “zaman geçmiyor” latifesini doğrulamak değil; idman sırasında beynin ve bedenin vakti nasıl algıladığını anlamaktı. Zira antrenman anında bedende çok sayıda fizyolojik ve ruhsal değişim meydana geliyor.
33 iştirakçiyle yapılan çalışmada, herkes 4000 metrelik bir sabit bisiklet parkurunu üç farklı halde tamamladı:
– Tek başına (deneme sürüşü gibi),
– Sanal bir rakibe karşı (oyunlardaki “hayalet rakip” benzeri),
– Gerçek rekabet ortamında (rakibi yenmeye çalışarak).
Katılımcılardan idman öncesi, 500 metre, bin 500 metre, 2 bin 500 metre ve idman sonrası olmak üzere beş farklı noktada 30 saniyelik mühletleri varsayım etmeleri istendi.
Sonuçlar enteresandı: Vakit algısı yarışın tipine yahut fizikî efora nazaran değişmedi. Yani bir rakiple yarışmak, vakti daha süratli akıyor üzere hissettirmedi. İştirakçiler ne kadar çok efor sarf etse de vakit birebir “yavaşlıkta” geçti.
SPOR PSİKOLOJİSİ
Araştırmacılar, küçük bir örneklemle (33 kişi) yapılmış olsa da bu bulguların “egzersiz sırasında vakit algısı” üzerine yapılmış evvelki çalışmalardan farklı olduğunu belirtiyor. Çalışma, hakemli bilim dergisi Brain and Behavior’da yayımlandı.
Araştırmacılar, bulguların bilhassa spor psikolojisi açısından değerli olduğunu söylüyor. Zira vaktin algılanış biçimi, hem dikkat hem de motivasyon üzerinde tesirli. Şayet sportmenler için rekabet bile vakti hızlandıramıyorsa, dikkatlerini sürdürmek için farklı stratejiler geliştirmeleri gerekebilir.
Uzmanlara nazaran bu durum, seçkin atletlerin idman planlamasında da kritik bir öge. Örneğin Michael Phelps üzere isimler, yarışlarını zihinsel olarak prova ederken zamanlamalarını kas hafızasına oturtmaya çalışıyor. Milisaniyelik farkların belirleyici olduğu yarışlarda, bir dönüşü birkaç saniye erken yapmak rekoru kaçırmak manasına gelebiliyor.
Bilim insanları araştırmayı şu cümleyle özetliyor:
“Egzersiz sırasında dış uyaranların, yoğunluğun ve müddetin vakit algısındaki rolünü anlamak için daha fazla çalışma yapılmalı. Zira tüm bu faktörler, fizikî aktivitelerde hakikat zamanlama ve performans için belirleyici.”
