SpaceX, 2019’dan bu yana tekrar kullanılabilir roketleriyle 8 binden fazla uyduyu yörüngeye yerleştirdi. Yalnızca 2025 yılında bu sayıya 2 binden fazla yeni uydu eklendi. Şirketin rakipleri de benzeri adımlar atıyor: Amazon, kendi uydu internet ağı Project Kuiper için 3 bin 200 uydu fırlatma planını başlattı.
Smithsonian Gözlemevi’nden astrofizikçi Jonathan McDowell, şu anda her gün 1 ila 2 Starlink uydusunun Dünya’ya düştüğünü ve bu sayının süratle artacağını söyledi.
McDowell’e nazaran, tüm sistemler tamamlandığında dünya yörüngesinde 30 binden fazla düşük irtifa uydusu (Starlink, Kuiper ve diğerleri) olacak. Çin’in de bin kilometre irtifada yaklaşık 20 bin uydu planladığı varsayım ediliyor.
BEŞ YILDA YANIP YOK OLAN UYDULAR
Starlink uydularının ömrü ortalama beş yıl. Müddeti dolan uydular denetimli biçimde Dünya’ya yönlendiriliyor ve atmosfere girerken yanarak parçalanmaları bekleniyor. Lakin bu süreçte açığa çıkan metal kalıntıları ve kimyasallar, üst atmosferde kirliliğe yol açabileceği tasasını doğuruyor.
Bazı araştırmalar, bu metallerin ozon katmanında zincirleme bir bozulma sürecini tetikleyebileceğini öne sürüyor. McDowell, “Şu ana kadar cevaplar ‘önemsiz’ ile ‘artık çok geç’ ortasında değişiyor. Lakin belirsizlik o kadar büyük ki, üst atmosferi zati ziyan vermeye başlamış olabiliriz” diyor.
ARTAN ÇARPIŞMA VE DÜŞME RİSKİ
ABD Federal Havacılık Yönetimi (FAA), 2023 tarihli bir raporunda 2035 yılına kadar her yıl 28 bin Starlink kesiminin atmosfere yine girebileceğini öngördü. Bu durumun, yeryüzüne uzay çöpü düşmesi sonucu bir kişinin ölme ihtimalini yüzde 61’e çıkarabileceği belirtildi. Bu, bir vakitler “olasılıksız” görülen bir riskti.
“KESSLER SENDROMU” KORKUSU
McDowell, yakın gelecekte günde beş uydunun Dünya’ya düşeceğini öngörüyor. Lakin en büyük korkusu, “Kessler Sendromu” ismi verilen zincirleme çarpışma senaryosu. Şayet yörünge çok kalabalık hale gelirse, birkaç çarpışma gerisi arkasına yeni enkazlar yaratabilir ve bu da insanlığın uzaya çıkışını on yıllarca, hatta asırlarca engelleyebilir.
GÜNEŞ FIRTINASI TEHLİKESİ
Bilim insanları ayrıyeten güçlü bir güneş fırtınasının bir anda yüzlerce uyduyu devre dışı bırakabileceği konusunda da uyarıyor. Hakikaten “güneş maksimumu” periyotlarında, atmosferik sürtünme arttığı için daha fazla Starlink uydusunun denetimsiz biçimde düşmeye başladığı gözlemlendi.
Uzmanlara nazaran, artık uzay çöplüğü sıkıntısını görmezden gelmek mümkün değil.
