Çin Tarım Bilimleri Akademisi’nden genom biyoloğu ve çalışmanın baş muharriri Sanwen Huang’ın liderliğindeki araştırma grubu, 450 yetiştirilmiş patates çeşidi ve 56 yabani tipi inceledi. Bu çalışma, patatesin toprak altında gelişen besin deposu olan yumrusunun nasıl evrimleştiğini de anlamamıza yardımcı oldu. Araştırmacılar, yumru oluşumunda kritik rol oynayan iki değerli geni de tanımladı.
YOLCULUĞU DOMATESLE BAŞLADI
Modern patates bitkisinin bilimsel ismi Solanum tuberosum. Araştırmaya nazaran bu bitkinin ataları, günümüzde Peru’da bulunan lakin yumru oluşturmayan Etuberosum isimli patatese benzeyen bir cins ile yaban domatesiydi. Bu iki bitki, yaklaşık 14 milyon yıl evvel ortak bir atadan evrilmiş, daha sonra 5 milyon yıl başka kaldıktan sonra doğal olarak melezlenmişlerdi.
Bu melezlenme, And Dağları’nın süratle yükseldiği periyoda denk geliyor. Yumru oluşturma yeteneği sayesinde patates, soğuk ve kuru iklim şartlarına adapte olabildi ve yeni habitatlara süratle yayılabildi. Huang’a nazaran, “Yumrular bitkinin soğuğa dayanmasına, besin depolamasına ve cinsel olmayan yolla üremesine imkan tanıyarak hayatta kalmasını sağladı.”
“BESLEYİCİ VE BENZERSİZ”
Huang, patatesin dünya genelinde inanılmaz bir besin kaynağı olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Haşlama, fırınlama, kızartma üzere çabucak her pişirme yolunda kullanılan patates, yalnızca karbonhidrat değil; C vitamini, potasyum, lif ve dirençli nişasta açısından da güçlü.”
Dirençli nişasta, bağırsakta sindirilmeyip fermente olarak faydalı bakterileri besliyor ve sindirim sıhhatine katkı sağlıyor.
YENİ JENERASYON BİTKİLER ÜRETİLEBİLİR
Araştırma, patates yetiştiriciliğini daha verimli hale getirmek ve ziyanlı genetik mutasyonları ayıklamak için de yeni bir kapı aralıyor. Hatta çalışmaya katkı sunan araştırmacılardan Zhiyang Zhang’a nazaran, gelecekte üzeri domates meyvesi, yer altında ise patates yumrusu üreten hibrit bitkiler bile geliştirilebilir.
*Patates ve domates, tütün ve biberi de içeren gecegüzeli (nightshade) ailesine ilişkin. İkisi de tıpkı çiçek yapısına sahip ve dikkatli bakıldığında yaprakları ve çiçekleri epeyce misal. Hakikat şartlarda patates bitkisi de küçük yeşil domatesleri andıran meyveler verebilir. Fakat uzmanlar bu meyvelerin zehirli olduğunu ve yenmemesi gerektiğini vurguluyor.
