Birleşmiş Milletler (BM) Azap, Gayriinsani ve Küçültücü Muamele ve Ceza Özel Temsilcisi Alice Jill Edwards, Suriye’de Beşar Esad rejimi zamanında meydana gelen ihlalleri tahkik edecek ve milletler arası aktörleri de içine alacak bir “birleşik mahkemenin” oluşturulmasından yana olduğunu ifade etti.
BM İnsan Hakları Konseyi’nin 58. Toplantısı’na katılmak için Cenevre’de bulunan Edwards, Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından Suriye’deki vaziyetle alakalı değerlendirmelerde bulundu.
Edwards, 8 Aralık 2024’te Esad rejiminin yıkılmasıyla Suriye’deki durumda mühim bir değişiklik olduğuna dikkat çekerek şu anda Suriye’de nasıl bir yenilenme gerçekleştirileceği konusunda görüşmelerin devam ettiğini belirtti.
Mağdurların ve işkencelerden sağ kurtulanların, bu sürecin bir parçası olmasının önemini vurgulayan Edwards, “Bu süreçte işkence mağdurları ve bu durumdan kurtulmuş bireyleri savunanlar da dahil, hayatın her kesiminden şahıslar rol alabilir.” şeklinde konuştu.
Edwards, Uluslararası Adalet Divanı’nda (UAD) Hollanda ile Kanada’nın ortaklaşa Suriye’ye karşı açtığı davanın devam ettiğini fakat şartların değişmesi sebebiyle durdurma isteği olduğunu belirtti.
GÖRÜNEN YÜZÜ
Alice Jill Edwards, mahkemeye ve davanın taraflarına, işkenceye maruz kalmış binlerce bireye ait 34 ayrı iddiayı belgeleyen geniş kapsamlı bir doküman sunduğunu belirterek son 2 ayda ortaya çıkan ihlallerin, yalnızca görünen yüzü olduğunu söyledi.
Temsilci olarak BM sisteminin bir ünitesi olduğunu ve BM’nin Uluslararası Bağımsız Suriye Araştırma Komisyonu’nun yakın zamanda Suriye’ye 2 ziyaret yaptığını izlediğini aktaran Edwards, Komisyonun, ocak ayında yaygın işkencenin yanı sıra hapishanelerde tutulanların karşılaştığı son derece insanlık dışı gözaltı koşullarını gösteren bir rapor paylaştığını hatırlattı.
“SON 10 SENEDE VAHŞETLER YAPILDI”
Edwards, Suriye’deki son 10 senede işlenen suçların, hem ulusal hem de uluslararası aktörleri kapsayan bir adalet süreciyle gün yüzüne çıkarılması gerektiğini belirtti. Bu sürecin en modern delil toplama teknikleriyle yürütülmesi gerektiğini ifade eden Edwards, Esad rejiminin suçlarının cezalandırılmasının ve kayıp bireylerin bulunmasının toplumsal iyileşme için kritik derecede önemli olduğunu söyledi.
Edwards, işkence mağdurlarına tazminat ve rehabilitasyon verilmesinin yanı sıra, kanıtların korunması ve uluslararası desteğin sağlanması gerektiğini de vurguladı.
SURİYE ÖNCÜLÜĞÜNDE OLMALI
Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) ve UCM Savcılığı’nın bölgedeki durumu incelediğini söyleyen Edwards, “UCM tarafından en üst seviyede işlemlerin gerçekleştirilmesi ve soruşturmaların yapılması çok değerli olduğunu düşünüyorum” şeklinde konuştu.
Edwards “Bunlar, başka çatışmalardan bildiğimiz gibi sadece yönetimin en yüksek kademelerindekileri etkileyecek. Bu kişilerin hesap verebilirliğinin sağlanması ve bu suçlardan ötürü en üst düzeyde sorumluluğa sahip olmaları, son derece önemli” dedi
Suriye’de bu durumun sağlanmasıyla ilgili uluslararası camianın rolünü vurgulayan Edwards, şunları kaydetti:
“Suriye’nin her kesiminden insanın dahil olacağı bu süreç, Suriye öncülüğünde olmalı. Şahıslar devam eden bu müzakerelerden ayrı tutulmamalı. BM ve diğer uluslararası aktörler, bu sürecin insan haklarına uygun, demokratik, açık ve şeffaf bir şekilde ilerlemesini ve hesap verebilirliğin gerçekleşmesini sağlamak için çok önemli denetleyici görevi görüyor. Bence diğer aktörler ve devletler de şu an Suriye’ye destek vermeli.”