“Avrupa, ABD’siz ayakta kalabilir mi?” Avrupa Üniversitesi’nden Tocci, tansiyonlu süreci NTV’ye anlattı

İkinci dünya savaşı sonrasına dayanan ABD ile Avrupa bağlantıları darbe üstüne darbe aldı.

Önce ABD Lider Yardımcısı JD Vance’in Münih’te Güvenlik Konferansında Avrupa’yı azarlaması, akabinde da ABD’nin, Avrupa ve Ukrayna’yı davet etmeden Rusya ile görüşerek ikili bağları olağanlaştırma adımı atması şok dalgaları yarattı.

Avrupalı yetkililer ise Amerika’dan bağımsızlıklarını kazanma vaktinin geldiğini artık daha yüksek sesla tabir ediyor. Pekala Transatlantik ittifakının sonuna mı geliyoruz? Ve ABD kıtaya dayanağını çekmeye hazırlanırken Avrupalılar kendi güvenliklerinin sorumluluğunu üstlenebilir mi?

Trump’ın Ukrayna siyasetini ani bir halde değiştirmesinin akabinde, Avrupa’nın Amerika’dan artık bağımsızlığını kazanması gerektiğine dair davetler arttı. Pekala, Avrupa ABD’siz hayatta kalabilir mi?

Dünyanın en varlıklı, müferreh 27 ülkesinden oluşan bir Avrupa Birliği’nden bahsediyoruz, bu türlü bir durumda elbette Amerika olmadan hayatta rahatlıkla kalabiliriz. Lakin tarihe ve şuanki realiteye baktığımızda ise, son yüzyılın büyük bir çoğunluğunda askeri olarak Amerika’ya dayanan bir Avrupa görüyoruz. Amerika’ya olan bu bağımlılık yalnızca fizikî ve maddi imkanlar olara değil, Avrupa Amerika’ya olan ruhsal olarak da bir bağımlılığı var. Bugün birçok Avrupa ülkesi önderine “ABD olmadan kendimizi koruyabilir miyiz?” diye sorsanız, alacağınız yanıt yüzde yüz “hayır” olacaktır. Elbette biz Avrupalılar da olarak Amerika üzere büyük bir gücün dayanağını yanımızda hissederek hayatlarımızı sürdürmeyi çok isteriz. Fakat bir sabah Amerika’ya eskisi üzere güvenip ve dayanmaycağımız gerçeğine uyandık. Onun için hem fizikî hem de ruhsal olarak hazırlık yapmamız gereken şey, dünyanın en güçlü 27 ülkesi olarak artık Amerika olmadan kendi başımızın dermanına bakmak olmalı.

Avrupa Birliği ekonomik olarak kendi kendine yetebilen büyük bir güç. Lakin güvenliği kelam konusu olduğunda tıpkı şeyi söyleyemiyoruz. Pekala Avrupa Amerika olmadan kendini nasıl inançta hissedebilir?

Bunu aşmanın tek yolu güvenlik alanında daha fazla yatırım yapmalarından geçiyor. Şu an halihazırda Avrupa ülkeleri, gayri safi ulusal hasılalarının yüzde 2’sini güvenlik alanındaki harcamalara ayırıyor. Bunu önümüzdeki vakitte daha da artırabilirlerse, hatrı sayılır bir askeri yeterliliğe ulaşacaklarını düşünüyorum. Tabi husus yalnızca ne kadar askeri güce sahip olmakta değil, bu askeri gücün ne formda kullanılacağına dair Avrupa ülkeleri ortasında orijinal bir irtibat ve uyum sisteminin kurulmasını gerektirecektir. Ve daha da kıymetlisi, güvenlik konusunda herşeyi Avrupa ülkeleri olarak tek başımıza yapmak durumunda değiliz. Amerika artık NATO’dan yüz çevirmiş olabilir. Lakin Türkiye, Kanada, Norveç ve İngiltere üzere hala NATO’nun müttefiği olan bize takviye olacak, Avrupa’nın inançta olmasını önemseyen ve destekleyen ülkeler var.

Fransa Cumhurbaşkanı Macron uzun müddettir “gerçek bir Avrupa ordusu” için bastırmasıyla biliniyor. Pekala sizce kendine yetebilen, gerçek bir Avrupa ordusu kurulabilir mi?

Ben buna sıfırdan bir Avrupa ordusu kurma olarak bakmıyorum. Amerika’nın tesiri bir yana, Avrupalı ülkeler hem kendi ortalarında hem de NATO iş birliği içinde güvenlik manasında vakit içinde bir çok kabiliyet geliştirdi. Onun için sıfırdan bir Avrupa ordusu kurma fikrinden fazla, ben mevcut olan kalibiyet ve deneyimlerle ve tüm Avrupa ülkeleri olarak daha yakın temasta olarak kapasitemizi daha üst noktaya çıkarma fikrine daha yakınım. Hele ki Avrupa kıtasında, çabucak yanı başımızda bir savaş sürerken bu efora girilmemesi gerektiği kanısındayım.

ABD ve Rusya Riyad’da hem ilgileri düzeltmek hem de 3 yıl aşan savaşı bitirmek için bir ortaya gelmişti. Ancak bu görüşmelere ne AB ne de Ukrayna davet edildi. Avrupalılar, ABD ve Rusya’nın Ukrayna’daki savaşla ilgili müzakerelerine uzaklık koymalı mı? Ve yine nasıl müdahil olabilirler?

Bizim Avrupa olarak aslında o görüşmelerde olmamız gerekiyor mu, bundan emin değilim. Zira sıkıntı iki ülke ortasında, yani Ukrayna ve Rusya ortasında gerçekleşmesi gereken bir görüşme bu. ABD, şuan hem Ukrayna ile gerek pahalı madenler üzerinden gerekse diğer manalarda mutabakata çalışıyor, bir yandan da Rusya ile ilgilerini olağanlaştırma yolunda. Pekala biz Avrupalılar ne yapıyoruz, Avrupalı olmaya Türkiye’yi de ekliyorum. Biz ne istiyoruz, neleri başarabiliriz, kırmızı çizgilerimiz neler bunları belirememiz gerekiyor. Burada ABD’nin aksiyonlarına nazaran hal almaktan çok bizim kendi tavırımızı ve duruşumuzu belirlememiz gerekiyor.

Eski ittifaklar yıkılırken, yepisyeni itifakların kurulduğu bir periyottan geçiyoruz. Pekala siz bu yeni kurulan sistemde Türkiye’yi nerede görüyorsunuz?

Ben her vakit Türkiye’yi bir Avrupa ülkesi olarak gördüm. Türkiye’nin, Avrupa’nın güvenliğini sağlama konusunda çok büyük bir katkısı var. Hem NATO ile sağlam bir iş birliği içinde olması, hem Ukrayna hem de Rusya ile diplomatic ilgilerini sürdürmesi takdire şayan. Yalnızca Avrupa’da değil, bölgede de Türkiye’nin Suriye başta olmak üzere üstlendiği çok değerli roller var. Tam da bundan ötürü Türkiye ile daha sıkı bir işbirliğinde olmamak hem Türkiye hem de Avrupa Birliği için tam manasıyla bir intihar olur. Umarım bu kadar hayati ehemmiyet arz eden bir ilginin bir sonraki safhaya çekilmesi için gerçek bir vakit olduğunun farkına varılır ve bu istikamette adımlar atılır.